Dla nauczyciela
Autor: Ewa Orlewicz
Przedmiot: Filozofia
Temat: Co to jest racjonalizm?
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
Cele lekcji (językiem ucznia):
Omówisz historyczne źródła racjonalizmu jako nurtu filozoficznego.
Scharakteryzujesz racjonalizm jako kierunek filozoficzny.
Zastosujesz założenia racjonalizmu jako sposobu postępowania w praktyce.
Przeanalizujesz fragmenty tekstów racjonalistycznych.
Cele operacyjne. Uczeń:
rekonstruuje historyczne źródła racjonalizmu jako nurtu filozoficznego;
przedstawia założenia racjonalizmu jako kierunku filozoficznego;
wykorzystuje założenia racjonalizmu w praktyce;
dokonuje analizy fragmentów tekstów racjonalistycznych.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja;
metoda akwarium;
gra dydaktyczna.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Co to jest racjonalizm?”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i wykonanie ćwiczeń nr 1, 2, 3, 4, 5 w zakładce „Sprawdź się”.
Faza wprowadzająca:
Przedstawienie wyświetlonego na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika tematu lekcji i celów zajęć. Wspólne ustalenie kryteriów sukcesu.
Dyskusja wprowadzająca. Zalogowany na platformie nauczyciel, po wyświetleniu dostępnego w panelu użytkownika raportu, kontroluje przygotowanie uczniów do lekcji: weryfikuje, którzy uczniowie zapoznali się z udostępnionym przed lekcją e‑materiałem. Wybrani uczniowie prezentują efekty pracy w domu. Pozostali uczniowie zadają pytania prezentującym oraz uzupełniają informacje. Tę część lekcji kończy krótka dyskusja wokół poruszonej tematyki. Po zakończeniu dyskusji chętna/wybrana osoba przedstawia wnioski.
Faza realizacyjna:
Metoda akwarium. Uczniowie odliczają do dwóch, dzieląc się na dwie grupy. Nauczyciel informuje, że będą oni dyskutować i wykorzystają do tego metodę akwarium. Nauczyciel wyjaśnia zasady dyskusji oraz określa jej czas. Pierwsza grupa siada w kręgu i prowadzi debatę na temat: Czy racjonalizm może być postawą etyczną? Druga grupa obserwuje i zapisuje swoje spostrzeżenia dotyczące: doboru i skuteczności argumentów, przestrzegania zasad i ogólnego przebiegu debaty. Po upływie wyznaczonego czasu następuje zamiana ról. Na zakończenie wybrane osoby przedstawiają na forum klasy swoje spostrzeżenia.
Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Gra edukacyjna”. Odczytanie polecenia do multimedium: Wykonaj zadania z gry, postępując zgodnie z zasadami racjonalnego postępowania w życiu. Wspólna praca całego zespołu klasowego nad odpowiedziami.
Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenie nr 6, a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką.
Ostatnie ćwiczenie nr 7 nauczyciel wyświetla uczniom za pomocą tablicy lub rzutnika. Uczniowie pracują w grupach lub całym zespołem klasowym, ustalając prawidłową odpowiedź. Nauczyciel prosi wybranego ucznia o uzasadnienie odpowiedzi. W razie potrzeby zaprasza pozostałych uczniów do dyskusji.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”, omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.
Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.
Praca domowa:
Stwórz krzyżówkę podsumowującą zajęcia i zawierającą minimum dziesięć haseł.
Materiały pomocnicze:
Martens E., Dydaktyka filozoficzna, w: „Edukacja Filozoficzna” 6 (1988).
Platon, Fedon, [w:] tegoż, Dialogi, tłum. Władysław Witwicki, Warszawa 1988.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Gra edukacyjna” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.