Autor: Anna Juwan

Przedmiot: biologia

Temat: Typy systemów korzeniowych

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Poznasz rodzaje systemów korzeniowych.

• Wykażesz różnice między tymi systemami.

• Wskażesz, jaki system korzeniowy jest charakterystyczny dla danego rodzaju roślin.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• analiza grafiki interaktywnej;

• gra dydaktyczna;

• analiza tekstu źródłowego;

• skrzynka odkryć.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przed lekcją:

1. Nauczyciel przygotowuje na zajęcia okazy wybranych roślin o korzeniach różnego typu (do wykorzystania jako materiał roślinny w „skrzynkach odkryć”).

2. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Typy systemów korzeniowych”. Prosi uczniów o zapoznanie się z treściami zawartymi w sekcji „Przeczytaj” oraz „Grafika interaktywna”: „Typy systemów korzeniowych i kształty korzeni głównych” i wykonanie poleceń do multimedium.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla i odczytuje temat lekcji oraz zawarte w sekcji „Wprowadzenie” cele zajęć. Prosi uczniów lub wybraną osobę o sformułowanie kryteriów sukcesu.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel, za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu, sprawdza, którzy uczniowie zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem i wykonali zadane polecenia. Jeśli odpowiedzi uczniów bardzo się różnią lub zadanie okazało się trudne, nauczyciel omawia je na forum.

Faza realizacyjna:

1. Skrzynka odkryć. Nauczyciel dzieli klasę na cztery grupy i wyjaśnia uczniom zasady pracy: w „skrzynkach odkryć” znajduje się materiał roślinny – okazy o różnych rodzajach korzeni. Prowadzący lekcję wyznacza czas pracy przy każdym stanowisku (5 min).
   Każda z grup podchodzi do wyznaczonego stanowiska pracy i z przygotowanej skrzynki wyjmuje okazy, dokonując ich obserwacji. Następnie, korzystając z e‑materiału, uczniowie przygotowują informacje na temat roślin w odniesieniu do ich systemu korzeniowego.
   Po upływie wyznaczonego czasu grupy przechodzą na kolejne stanowiska.
   Nauczyciel kontroluje pracę grup, wyjaśnia ewentualne wątpliwości. Uczniowie prezentują przygotowane informacje, uzupełniają braki, korygują błędy.

2. Praca w parach z treścią e‑materiału. Uczniowie na podstawie przeczytanego tekstu oraz informacji zawartych w medium w sekcji „Grafika interaktywna” układają pytania do quizu dla innych par. Nauczyciel wraz z uczniami określa zasady rywalizacji i punktowania dobrych odpowiedzi (np. gra na czas lub na liczbę poprawnych odpowiedzi). Przeprowadzenie gry w klasie. Nauczyciel lub wybrany uczeń dba o prawidłowy przebieg quizu zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami. Nauczyciel nagradza zwycięską parę, np. ocenami z aktywności.

3. Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenie nr 7 („Na podstawie przedstawionego fragmentu oraz własnej wiedzy określ, które z roślin – o systemie korzeniowym palowym czy wiązkowym – mają większe znaczenie w stabilizowaniu gleby i wzmacnianiu skarp. Odpowiedź uzasadnij”) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie w 4‑osobowych grupach omawiają prawidłowe rozwiązanie. Po upływie wyznaczonego czasu wskazany przez nauczyciela przedstawiciel grupy prezentuje odpowiedź wraz z jej uzasadnieniem. Klasa ustosunkowuje się do niej. Nauczyciel udziela uczniom informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie wykonują ćwiczenie nr 2 – uzupełniają tabelę przedstawiającą porównanie dwóch systemów korzeniowych z sekcji „Sprawdź się”. Chętne osoby prezentują swoją odpowiedź.

2. Nauczyciel wyświetla temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”, podsumowuje omawiany na lekcji materiał, wyjaśnia wątpliwości uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia od 3 do 6 z sekcji „Sprawdź się”.

2. Dla chętnych: Wykonaj ćwiczenie nr 8 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Neil A. Campbell i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania grafiki interaktywnej:

• Nauczyciel może wykorzystać grafikę interaktywną do podsumowania lekcji.