Dla nauczyciela

Autor: Piotr Obolewicz

Przedmiot: Język polski

Temat: Sztuka wyrażania emocji. Wprowadzenie do kultury baroku

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;

10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;

14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;

15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;

6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki;

III. Tworzenie wypowiedzi.

1. Elementy retoryki. Uczeń:

1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;

2) wskazuje i rozróżnia cele perswazyjne w wypowiedzi literackiej i nieliterackiej;

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;

4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;

IV. Samokształcenie.

1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;

9. wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;

10. gromadzi i przetwarza informacje, sporządza bazę danych;

11. korzysta z zasobów multimedialnych, np. z: bibliotek, słowników on‑line, wydawnictw e‑book, autorskich stron internetowych; dokonuje wyboru źródeł internetowych, uwzględniając kryterium poprawności rzeczowej oraz krytycznie ocenia ich zawartość;

Zakres rozszerzony

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:

5) rozpoznaje i charakteryzuje główne style w architekturze i sztuce;

6) odczytuje poglądy filozoficzne zawarte w różnorodnych dziełach;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

charakteryzuje sposoby wyrażania emocji w wybranych przykładach architektury i malarstwa barokowego,
wyjaśnia, jakie funkcje pełnią środki wyrazu artystycznego charakterystyczne dla stylu barokowego,
porównuje sposoby ukazywania emocji w dziełach barokowych i renesansowych.

Strategie nauczania:

konstruktywizm;
konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
burza mózgów;
metoda JIGSAW.

Formy pracy:

praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Sztuka wyrażania emocji. Wprowadzenie do kultury baroku”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj”.
Nauczyciel przygotowuje nagrania muzyki barokowej, patrz: materiały dodatkowe.

Faza wprowadzająca:

Nauczyciel rozpoczyna lekcję od przypomnienia najważniejszych elementów tła historyczno‑społecznego epoki baroku. Następnie prosi uczniów, by metodą burzy mózgów ustalili, czym charakteryzowały się sztuka i architektura tego okresu. W jaki sposób artyści baroku wyrażali niepokoje i emocje ludzi tej epoki?
Na tablicy powstaje mapa myśli; nauczyciel informuje, że będzie ona uzupełniana w trakcie i po zakończeniu lekcji.

Faza realizacyjna:

Nauczyciel odtwarza animację zamieszczoną w e‑materiale i prosi, by uczniowie, pracując w parach, wykonali polecenie 1 z tej sekcji. Później kilka osób wskazanych przez nauczyciela przedstawia propozycje odpowiedzi i uzupełnia mapę myśli na tablicy.
W tej części lekcji uczniowie będą pracowali w 5 grupach metodą JIGSAW: każda z grup opracowuje jedno zagadnienie. Później uczniowie ze wszystkich zespołów spotykają się w nowych grupach eksperckich. Przekazują sobie informacje opracowane w pierwotnej grupie. Na koniec każdy z uczniów wraca do macierzystego zespołu i dzieli się uzyskanymi informacjami.
Grupy będą analizowały różne dziedziny twórczości artystycznej epoki baroku, wykorzystując wskazane polecenia i ćwiczenia z e‑materiału:
- gr. 1: architektura (polecenie 2 z sekcji „Animacja”),
- gr. 2: malarstwo (polecenie 1 z sekcji „Galeria zdjęć interaktywnych”),
- gr. 3: malarstwo (ćwiczenie 2 z sekcji „Galeria zdjęć interaktywnych”),
- gr. 4: malarstwo (ćwiczenie 3 z sekcji „Galeria zdjęć interaktywnych”),
- gr. 5: rzeźba (ćwiczenie 1 z sekcji „Galeria zdjęć interaktywnych”).
Pracy uczniów towarzyszy w tle muzyka barokowa. Po zakończeniu pracy i wymianie informacji przedstawiciele każdego zespołu podchodzą do tablicy i uzupełniają mapę myśli.

Faza podsumowująca:

Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji i inicjuje krótką rozmowę na temat sposobów wyrażania emocji w sztuce i architekturze baroku. Uczniowie uzupełniają ostatecznie mapę myśli na tablicy.

Praca domowa:

Uczniowie wykonują jedno z poleceń (do wyboru):
a) Zapoznaj się z utworem Jerzego Harasymowicza Kościół Bernardynów Kraków z tomu Barokowe czasy (sekcja „Animacja”). Wskaż cechy barokowej estetyki, które wyeksponował poeta.
b) Przygotuj prezentację multimedialną, w której podsumujesz zdobyte podczas lekcji wiadomości.

Materiały pomocnicze:

Wojciech Strokowski, Polonista polimedialny, w: Polonista w szkole, pod red. Anny Janus‑Sitarz, Kraków 2004.
Umberto Eco, Historia piękna, Poznań 2018.
Nagrania orkiestr barokowych, np. Arte dei Suonatori, Europa Galante (dostępne w internecie).

Wskazówki metodyczne

Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Animacja” jako inspirację do przygotowania własnej prezentacji multimedialnej.

Galeria zdjęć interaktywnych