Autor: Wacław Suski

Przedmiot: historia

Temat: Pax Romana. Rzymska Europa

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• opisuje, jakie zmiany gospodarcze, społeczne, polityczne, religijne i militarne zachodziły w łonie Cesarstwa Rzymskiego i na jego obrzeżach w I w. n.e.;

• wyjaśnia, jakie działania podejmował Rzym w celu utrzymania stabilności wewnętrznej państwa i mocarstwowej pozycji w świecie antycznym;

• wskazuje na mapie zasięg granic państwa rzymskiego w I i II w. n.e.;

• analizuje mapy i teksty źródłowe.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• praca z mapą (z medium bazowego),

• dyskusja,

• mapa myśli.

Formy zajęć:

• praca indywidualna,

• praca w grupach,

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery dostępem do internetu,

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale,

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda,

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy uczniom temat lekcji, nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”. Omawia cele lekcji.

2. Nauczyciel poleca uczniom przygotować w parach pytania z nim związane. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z tematem lekcji?

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel przedstawia sytuację w imperium rzymskim za czasów panowania Oktawiana Augusta i zasięg państwa rzymskiego w I w. n.e. Omawia proces romanizacji prowincji rzymskich oraz kolonizację, rozpowszechnianie osiągnięć kultury rzymskiej.

2. Praca z multimedium („Mapa interaktywna”). Nauczyciel prosi, aby uczniowie zapoznali się z mapą, a następnie w parach wykonali polecenie 2: przyporządkowali dane tereny do odpowiedniego okresu w historii. Jedna osoba  z pary przedstawia odpowiedź, może ją zapisać na tablicy lub nauczyciel może sprawdzić przez platformę poprawność udzielonej odpowiedzi i poprosić ucznia o jej uzasadnienie.

3. Postawienie problemu badawczego: co to jest pax Romana? Nauczyciel dzieli klasę na grupy do czterech uczniów. Każda grupa na środku kartki A4 wpisuje główne hasło „Pax Romana” i rysuje gałęzie mapy. Powinny rozchodzić się promieniście i rozdzielać na kolejne gałęzie. Słowa, które zostaną umieszczone nad gałęziami, powinny być słowami kluczami, które wyrażają istotę myśli lub zagadnienia. Ważne, aby cała mapa zmieściła się na jednej stronie. Po wykonaniu pracy, w zależności od liczebności klasy i czasu, nauczyciel prosi o omówienie mapy myśli przedstawicieli wybranych lub wszystkich grup.

4. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Dlaczego pax Romana określany bywa czasami także jako pax Augusta? Wskazana osoba lub ochotnik udziela odpowiedzi, pozostali uczniowie mogą się do niej ustosunkować, dopowiadając istotne według nich fakty.

5. Uczniowie indywidualnie wykonują ćwiczenia od 1 do 4 z sekcji „Sprawdź się”, a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji „Pax Romana. Rzymska Europa” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli? Na koniec poleca chętnemu uczniowi podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia 5 i 6 z sekcji „Sprawdź się”.

2. Wyszukaj przykłady we współczesnej historii stosowania pojęcia pax w odniesieniu do innych państw.

Materiały pomocnicze:

M. Grant, Krótka historia cywilizacji klasycznej, tłum. M. Michowski, A. Mikicka, Poznań 1998.

Wielka Historia Świata, t. 3, Świat okresu cywilizacji klasycznych, pod red. A. Krawczuka, Kraków 2005.

A. Ziółkowski, Historia powszechna. Starożytność, Warszawa 2010.

Cywilizacje starożytne. Przewodnik encyklopedyczny, pod red. A. Cotterella, Łódź 1996. 

M. Jaczynowska, Historia starożytnego Rzymu, Warszawa 1986.

T. Manteuffel, Historia powszechna. Średniowiecze, Warszawa 2007.

B. Zientara, Historia powszechna średniowiecza, Warszawa 1994.

G. Chomicki, S. Sprawski, Starożytność. Teksty źródłowe, komentarze i zagadnienia do historii w szkole średniej, Kraków 1999.

A. Paner, J. Iluk, Na tabliczce, papirusie i pergaminie. Źródła historyczne dla uczniów szkoły średniej. Starożytność, średniowiecze, Koszalin 1997.

Wskazówki metodyczne:

• Cały e‑materiał może być wykorzystany do realizacji zajęć metodą odwróconej klasy. Wtedy uczniowie zapoznają się z informacjami w sekcji „Mapa interaktywna” i przygotowują swoje propozycje odpowiedzi. W szkole następuje czytanie i ocena koleżeńska opracowań uczniów.