Autorka: Dorota Czarny

Przedmiot: wiedza o społeczeństwie

Temat: Sprawiedliwość społeczna, nierówności społeczne i konflikt społeczny

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

I. Człowiek i społeczeństwo.

Uczeń:

1) wyjaśnia, czym są potrzeby człowieka, i ustala ich hierarchię, uwzględniając społecznie akceptowany system aksjologiczny;

7) przedstawia podstawowe metody rozwiązywania konfliktów (mediacja, negocjacje, arbitraż) oraz zalety i wady wskazanych rozwiązań;

8) charakteryzuje współczesne społeczeństwo i analizuje jego cechy (otwarte, postindustrialne, konsumpcyjne, masowe i informacyjne).

II. Społeczeństwo obywatelskie.

Uczeń:

9) interpretuje wyniki badań opinii publicznej; porównuje wyniki sondaży z rzeczywistymi postawami lub zachowaniami (np. sondaży przedwyborczych oraz rezultatów wyborów), formułuje hipotezy dotyczące przyczyn różnic przekraczających wartość błędu statystycznego.

Zakres rozszerzony

I. Człowiek w społeczeństwie.

Uczeń:

3) wyjaśnia pojęcie postawy oraz przedstawia uwarunkowania procesu kształtowania i zmiany postaw;

4) charakteryzuje na przykładach różne rodzaje norm społecznych (w tym ich genezę), wyjaśnia mechanizm kontroli społecznej oraz skutki łamania tych norm;

11) przedstawia zasady i metody kreatywnego rozwiązywania problemów; analizuje uwarunkowania prawidłowego procesu decyzyjnego, wspomagające rozwiązywanie problemów osobistych i grupowych.

II. Różnorodność kulturowa.

Uczeń:

2) charakteryzuje wiejską społeczność tradycyjną; wskazuje na różnice między społeczeństwem przemysłowym i poprzemysłowym.

III. Struktura społeczna i problemy społeczne.

Uczeń:

4) przedstawia strukturę warstwową współczesnego społeczeństwa polskiego;

6) porównuje skalę nierówności społecznych w Rzeczypospolitej Polskiej i wybranym państwie, wyjaśniając związek między nierównościami społecznymi a nierównością szans życiowych;

7) charakteryzuje wybrany problem życia społecznego w Rzeczypospolitej Polskiej; rozważa różne możliwości jego rozwiązania;

8) przedstawia przyczyny i skutki konfliktu społeczno‑ekonomicznego w wybranym państwie.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• analizuje typy poleceń do ćwiczeń dotyczących sprawiedliwości społecznej, nierówności społecznych i konfliktów społecznych;

• ocenia swoją wiedzę, wykonując zestaw ćwiczeń;

• analizuje dane dotyczące poziomu życia;

• wskazuje, czym jest sprawiedliwość społeczna.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• mapa mentalna;

• analiza tekstu źródłowego;

• wzajemne odpytywanie się;

• odpowiadam za ciebie;

• kostka mentalna.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do Internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• flipcharty i markery;

• kartki z cyframi (tyle kartek, ile grup).

Przebieg zajęć:

Przed lekcją uczniowie mają za zadanie przypomnieć sobie wiadomości dotyczące sprawiedliwości społecznej, nierówności społecznych i konfliktów społecznych z e‑podręcznika, w celu aktywnego uczestnictwa w lekcji podsumowującej.

Faza wstępna

1. Nauczyciel przedstawia temat i cele lekcji.

2. Uczniowie mają na tablicy uzupełnić schematycznie mapę mentalną dotyczącą „sprawiedliwości, nierówności i konfliktu społecznego”. Odpowiedzi uczniów zapisywane są na tablicy, na podstawie wiadomości zdobytych przed lekcją lub własnych obserwacji.

3. Następnie prowadzący wyjaśnia, że dzisiaj będzie praca w małych grupach 3–4‑osobowych (dobrać uczniów tak, aby w każdej z nich był 1 lub 2 uczniów mocnych – dobrych, którzy będą pomagać w razie potrzeby słabszym).

Faza realizacyjna

1. Każda grupa ma przydzielony numer, aby w późniejszej fazie lekcji można było wskazać, kto ma odpowiadać lub zadawać pytanie. Grupy otrzymują także kartki i  markery.

2. Nauczyciel wyznacza czas, w którym grupy pracują na materiałach z e‑podręcznika: wiadomościach, tekstach źródłowych i symulacji interaktywnej, wyjaśniając i  tłumacząc sobie wzajemnie utrwalany materiał oraz układając pytania dla grup przeciwnych (w zależności od klasy do 3 pytań).

3. Podczas pracy uczniów nauczyciel przygotowuje tabelę, w której będzie zapisywać punktację poszczególnych grup.

4. Po wyznaczonym czasie nauczyciel wspólnie z uczniami ustala kryterium oceniania za udzielone odpowiedzi i zasady, według których będą odpowiadać. Grupa, która zadaje pytanie, wybiera osobę do odpowiedzi. Jeśli ktoś będzie miał problem z odpowiedzią, może wybrać z grupy kolegę do pomocy; po udzieleniu odpowiedzi następuje przyznanie punktów przez grupę, która zadaje pytanie wraz z informacją zwrotną – uzasadnieniem.

Podczas pracy uczniów nauczyciel jest tylko koordynatorem działań i obserwatorem w razie konieczności wyjaśnia sporne kwestie. Podczas lekcji uczniowie słabsi mają zapewnioną pomoc i wsparcie.

5. Gdy grupy wyczerpią wszystkie przygotowane pytania, następuje podsumowanie.

Faza podsumowująca

1. Jako podsumowanie lekcji rzucamy kostkę do jednego z uczniów i prosimy o jej złapanie oraz udzielenie odpowiedzi na pytanie, które na niej zobaczył.

Pytania na ściankach kostki:

1. Czego jeszcze chcesz się dowiedzieć podczas dzisiejszej lekcji? 2. Jak twoim zdaniem najlepiej nauczyć kogoś tego materiału? 3. Co z tej lekcji jest dla ciebie ważne? 4. Co cię zaskoczyło podczas dzisiejszej lekcji? 5. Co z tej lekcji powinniśmy zapamiętać? 6. Znak zapytania.

Jeśli wypadnie znak zapytania, uczeń sam wybiera pytanie, które chciałby zadać. Następnie uczeń odrzuca kostkę do następnej osoby.

2. Nauczyciel ocenia uczniów według ustalonego wspólnie kryterium.

Praca domowa:

Utrwalić powtarzany materiał do sprawdzianu.

Wykonać samodzielnie ćwiczenia w e‑podręczniku.

Podczas koordynowania pracą uczniów nauczyciel zauważy, która grupa lub uczniowie mają braki w danym materiale, może wówczas zadać dodatkową pracę domową, aby uzupełnić zaległości.

Materiały pomocnicze:

Encyklopedia PWN, encyklopedia.pwn.pl.

Stosunek Polaków do nierówności społecznych, „Komunikat z badań CBOS”, 85/2017, cbos.pl.

Maleją różnice w dochodach Polaków, obserwatorfinansowy.pl.

W. Woźniak, Nierówności społeczne i ich dziedziczenie jako problem strukturalny i polityczny, s. 80.

Konflikt personalny - energia twórcza czy niszcząca biznes?, publicrelations.pl.

Z. Czekanowski, Konflikt jako szczególny problem w zespole, s. 288, tnkul.pl.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Zasoby multimedium można wykorzystać do przygotowania w grupach pytań do krzyżówki w programie quizizz.com, które będą użyte jako podsumowanie lekcji.