Autor: Stanisław Mrozowicz

Temat: „Za czym kolejka ta stoi?” Charakterystyka realiów życia codziennego w PRL lat 80.

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• omawia sytuację gospodarczą w Polsce lat 80. XX w.

• wyjaśnia, dlaczego niektóre grupy społeczne miały łatwiejszy dostęp do towarów i usług.

• przedstawia sposoby radzenia sobie społeczeństwa polskiego z niedoborami produktów.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „”Za czym kolejka ta stoi?” Charakterystyka realiów życia codziennego w PRL lat 80”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i multimedium w sekcji „Schemat” tak, aby móc przeczytany materiał streścić własnymi słowami i rozwiązać zadania.

2. Nauczyciel poleca wskazanym uczniom, aby przygotowali prezentację w oparciu o informacje zawarte w sekcji „Przeczytaj” oraz schemacie, aby w fazie wstępnej przedstawić ją na forum klasy. Wybrane osoby (ochotnicy) prosi natomiast, aby przeprowadzili krótkie wywiady z rodzicami lub dziadkami o tym, jak wyglądała codzienność i życie w latach 80. XX w. w Polsce. Wywiady powinny odnosić się do wspomnień dotyczących tamtego okresu. Uczniowie przeprowadzają wywiady i przygotowują z nich krótkie prezentacje.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel poleca jednemu uczniowi lub uczennicy przeczytanie wyświetlonego tematu zajęć. Omawia planowany przebieg lekcji.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel, przy użyciu dostępnego w panelu użytkownika raportu, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, którzy uczestnicy zajęć zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem. Nauczyciel przywołuje cytat z piosenki Psalm stojących w kolejce i pyta uczniów, do czego się on odnosił. Nauczyciel poleca też uczniom, aby zgłaszali swoje propozycje pytań do wspomnianego tematu. Jedna osoba może zapisywać je na tablicy. Gdy uczniowie wyczerpią swoje pomysły, a pozostały jeszcze jakieś ważne kwestie do poruszenia, nauczyciel uzupełnia informacje.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel przypomina o prezentacjach przygotowanych przez uczniów przed lekcją. Najpierw poleca wybranej osobie (lub ochotnikowi) zaprezentowanie swojej pracy opracowanej na podstawie e‑materiału przed resztą klasy. Po prezentacji uczniowie krótko dyskutują o prezentacji, dodają informacje, które ich zdaniem warto uwzględnić. Prowadzący może korygować odpowiedzi i uzupełniać informacje.

2. Praca z multimedium („Film + Sprawdź się”). Uczniowie pracują w parach. Analizują treść polecenia nr 2 : „W jaki sposób przejawiał się kryzys w latach 80.? Podaj przykłady”. Nauczyciel odtwarza film, uczniowie dyskutują, a następnie zapisują wnioski. Wybrane grupy omawiają swoje rozwiązanie i spostrzeżenia na forum klasy.

3. W następnym kroku prowadzący prosi, aby uczniowie zaprezentowali rezultaty przeprowadzonych przez siebie krótkich wywiadów. Następnie nauczyciel prosi uczniów o refleksję i odpowiedź na pytania:

• W jaki sposób pytane osoby oceniają tamtą dekadę? Czy przeważa pozytywna czy negatywna ocena?

• Czy podają przyczyny takiej oceny?

• Na co szczególnie zwracają uwagę świadkowie tamtej epoki?

• Jakie informacje były dla was szczególnie ciekawe i dlaczego?

Wybrany uczeń zapisuje na tablicy w punktach podsumowanie uczniowskich prezentacji.

Faza podsumowująca:

1. Na koniec zajęć nauczyciel raz jeszcze wyświetla na tablicy interaktywnej lub przy użyciu rzutnika temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli?

2. Na zakończenie nauczyciel omawia przebieg zajęć, dokonuje oceny pracy osób przedstawiających prezentacje na forum klasy.

Praca domowa:

1. Wykonaj polecenie nr 2: „Wyjaśnij polityczne i gospodarcze przyczyny problemów życia codziennego, z którymi mierzyli się autorzy i autorki cytowanych tekstów źródłowych.” z sekcji „Schemat”.

2. Wykonaj ćwiczenia nr 1 i 2 z sekcji „Film + Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

B. Brzostek, PRL na widelcu, Wydawnictwo „Baobab”, Warszawa, 2010.

A. Zawistowski, Bilety do sklepu. Handel reglamentowany w PRL, PWN, Warszawa 2017.

M. Przybylik, To było tak. Dzień Targowy, Instytut Wydawniczy Latarnik, Warszawa 2009.

Wskazówki metodyczne:

Zarówno informacje zawarte w schemacie, jak i film można wykorzystać jako źródła służące za wprowadzenie w lekcjach poświęconych rozpadowi systemu komunistycznego w Polsce w 1989 roku.