Autor: Stanisław Mrozowicz

Temat: Kościół w X–XI w.

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia, czym były reformy kluniacka i reforma gregoriańska;

• charakteryzuje postać papieża Grzegorza VII i jego wizję odnowy Kościoła;

• tłumaczy, w jaki sposób postulat oddzielenia w Kościele sfery sacrum od profanum przyczynił się do sporu między władzą świecką a papieską.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Kościół w X–XI w.”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i multimedium w sekcji „Prezentacja multimedialna” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy uczniom temat lekcji, nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”. Omawia cele lekcji.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu sprawdza przygotowanie uczniów do lekcji, m.in. kto zapoznał się z udostępnionym e‑materiałem.
   Nauczyciel poleca uczniom przygotować w parach pytania z nim związane. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z tematem lekcji?

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Jeżeli przygotowanie uczniów do lekcji jest niewystarczające, nauczyciel prosi o indywidualne zapoznanie się z treścią sekcji „Przeczytaj”. Każdy uczestnik zajęć podczas cichego czytania wynotowuje najważniejsze kwestie poruszone w tekście. Następnie wybrani uczniowie odczytują na głos swoje notatki.

2. Praca z pierwszym multimedium („Prezentacja multimedialna”). Nauczyciel prosi, aby uczniowie podzielili się na czteroosobowe grupy, a następnie na podstawie tekstów źródłowych wykonali polecenie 3: określili, jakie były powody przeprowadzenia gruntownych reform w Kościele katolickim przez papieża Grzegorza VII. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedź.

3. Praca z drugim multimedium („Film + Sprawdź się”). Nauczyciel odtwarza film edukacyjny omawiający kwestię zeświecczenia duchowieństwa i postulatów rozdzielenia w Kościele sfer sacrum i profanum, władzy duchownej i świeckiej. Poleca, aby uczniowie podczas oglądania filmu notowali istotne ich zdaniem informacje.

4. Po wyświetleniu filmu nauczyciel poleca, aby uczniowie wykonali w parach polecenie 3: określili, w jaki sposób środowiska kluniackie oraz gregoriańskie podchodziły do kwestii oddzielenia sfery sacrum od profanum. Wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują.

5. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Dlaczego tak istotne było – zarówno dla strony papieskiej, jak i cesarskiej czy królewskiej – ustalenie zwierzchnictwa w kwestii nadawania inwestytury? Uczniowie zgłaszają swoje propozycje i nad nimi dyskutują.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia 1 i 2 z sekcji „Film + Sprawdź się”. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie wybrani lub chętni uczniowie odczytują swoje propozycje. Nauczyciel komentuje odpowiedzi uczniów.

2. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę dotyczącą kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli? Czy uzyskali odpowiedzi na pytania przygotowane na początku zajęć?

3. Na koniec poleca chętnemu uczniowi podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.

Praca domowa:

Wykonaj polecenie 2 dołączone do prezentacji multimedialnej: „Na podstawie tekstów źródłowych zamieszczonych w multimedium wskaż główne punkty sporne w konflikcie między cesarstwem a papiestwem”.

Materiały pomocnicze:

J. Chéllini, Dzieje religijności w Europie Zachodniej w średniowieczu, tłum. I. Wyrzykowska, M. Wyrzykowska, Warszawa 1996.

J. Kłoczowski, Europa – chrześcijańskie korzenie, Warszawa 2004.

J. Kłoczowski, Zakony w tworzącej się Europie, Poznań 2003.

Wielka Historia Świata, t. 1–12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności), Świat Książki 2004–2006.

Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011–2019.

Wskazówki metodyczne:

Oba multimedia – prezentacja multimedialna i film edukacyjny – mogą być wykorzystane w lekcji podsumowującej (np. Cesarstwo i papiestwo). Sam film może być również wprowadzeniem do lekcji dotyczącej już bezpośrednio sporu papiestwa z cesarstwem.