Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Imię i nazwisko autora: Anna Ruszczyk
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Burze i wyładowania atmosferyczne
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa I i klasa IV
Podstawa programowa
Zakres rozszerzony: III. Dynamika procesów atmosferycznych: pionowa budowa atmosfery, zjawiska i procesy w atmosferze, przestrzenne zróżnicowanie elementów klimatu, strefy klimatyczne i typy klimatów.
Uczeń:
wykazuje związek między budową atmosfery a zjawiskami i procesami meteorologicznymi.
Zakres rozszerzony: XVIII. Problemy środowiskowe współczesnego świata: tropikalne cyklony, trąby powietrzne, sztormy, powodzie, tsunami, erozja gleb, wulkanizm, wstrząsy sejsmiczne, powstawanie lejów krasowych, zmiany klimatu, pustynnienie, zmiany zasięgu lodowców, ograniczone zasoby wody na Ziemi, zagrożenia georóżnorodności i bioróżnorodności.
Uczeń:
wyjaśnia powstawanie geozagrożeń meteorologicznych i klimatycznych (tropikalne cyklony, trąby powietrzne, pustynnienie, zmiany klimatu).
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
wymienia warunki niezbędne do powstania burzy,
opisuje rozkład ładunków elektrycznych w chmurze burzowej,
uzasadnia, jaki wpływ na rozwój komórki burzowej ma zjawisko konwekcji.
Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa
Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, metody operatywne (praca z e‑materiałem – z tekstem i animacją interaktywną), mapa mentalna
Formy zajęć: praca indywidualna, praca zbiorowa, praca w grupach
Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, zdjęcia chmur Cumulonimbus i wyładowań atmosferycznych, podręcznik, arkusze papieru, pisaki
Materiały pomocnicze:
J. Tamulewicz, Pogoda i klimat Ziemi, Wydawnictwo Kurpisz, Poznań 1997.
G.D. Roth, Pogoda i klimat, tłum. Z. Woliński, Świat Książki, Warszawa 2000.
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzająca
Nauczyciel przedstawia uczniom zdjęcia chmury Cumulonimbus – przeprowadza pogadankę o gwałtownych zjawiskach atmosferycznych; uczniowie przypominają informacje dotyczące budowy atmosfery, chmur, gwałtownych opadów. Następnie nauczyciel podaje temat i cele lekcji.
Faza realizacyjna
Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się ze schematem (e‑materiał) Obieg ładunków elektrycznych w atmosferze ziemskiej.
Przeprowadzenie krótkiej dyskusji o jonizacji powietrza i przewodnictwie elektrycznym atmosfery zmieniającym się wraz z wysokością (ewentualnie może być miniwykład nauczyciela na ten temat).
Nauczyciel dzieli uczniów na grupy, każda grupa otrzymuje arkusz papieru i pisaki – zadaniem grup jest przedstawienie mechanizmu powstawania burzy (mapa mentalna Jakie warunki są niezbędne do powstania burzy?).
Uczniowie w grupach zapoznają się z tekstem w e‑materiale dotyczącym tego zagadnienia; m.in. analizują proces wypiętrzania się chmury burzowej (fotografie).
Następnie w grupach przedyskutowują temat, wybierają informacje do przedstawienia na mapie mentalnej (w formie tekstu, rysunków, schematów).
Po upływie określonego przez nauczyciela czasu uczniowie prezentują swoje mapy mentalne.
Następnie nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z symulacją interaktywną – uczniowie w grupach, sterując parametrami, sprawdzają, jak rozwijają się chmury burzowe; weryfikują swoje wypowiedzi z map mentalnych.
Nauczyciel prosi uczniów o wyjaśnienie wpływu konwekcji na rozwój komórek burzowych.
Nauczyciel prosi uczniów o odpowiedź na pytanie, w jaki sposób powstaje grzmot (przedstawia uczniom zdjęcie błyskawic – może być z e‑materiału lub inne) – krótka dyskusja na ten temat z wykorzystaniem tekstu e‑materiału.
Faza podsumowująca
Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami.
Następnie nauczyciel wprowadza do fazy ćwiczeń na podstawie poznanego materiału – uczniowie indywidualnie wykonują wybrane ćwiczenia z e‑materiału.
Uczniowie omawiają ćwiczenia, nauczyciel w razie potrzeby wspiera ich.
Na zakończenie nauczyciel zadaje uczniom pytania: co było ciekawe, łatwe, trudne, w jaki sposób można wykorzystać poznane dzisiaj informacje.
Praca domowa
Korzystając z różnych źródeł informacji, porównaj burze frontowe i burze lokalne.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:
symulację interaktywną można wykorzystać na lekcji z zakresu rozszerzonego, na której uczniowie poznają rodzaje chmur i fronty atmosferyczne (III. 2),
symulacja może być wykorzystana na zajęciach z zakresu podstawowego dotyczących piękna, potęgi i dynamiki zmian zachodzących w atmosferze (III. 7).