SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autora: Anna Ruszczyk

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Burze i wyładowania atmosferyczne

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa I i klasa IV

Podstawa programowa

Zakres rozszerzony: III. Dynamika procesów atmosferycznych: pionowa budowa atmosfery, zjawiska i procesy w atmosferze, przestrzenne zróżnicowanie elementów klimatu, strefy klimatyczne i typy klimatów.

Uczeń:

1. wykazuje związek między budową atmosfery a zjawiskami i procesami meteorologicznymi.

Zakres rozszerzony: XVIII. Problemy środowiskowe współczesnego świata: tropikalne cyklony, trąby powietrzne, sztormy, powodzie, tsunami, erozja gleb, wulkanizm, wstrząsy sejsmiczne, powstawanie lejów krasowych, zmiany klimatu, pustynnienie, zmiany zasięgu lodowców, ograniczone zasoby wody na Ziemi, zagrożenia georóżnorodności i bioróżnorodności.

Uczeń:

1. wyjaśnia powstawanie geozagrożeń meteorologicznych i klimatycznych (tropikalne cyklony, trąby powietrzne, pustynnienie, zmiany klimatu).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wymienia warunki niezbędne do powstania burzy,

• opisuje rozkład ładunków elektrycznych w chmurze burzowej,

• uzasadnia, jaki wpływ na rozwój komórki burzowej ma zjawisko konwekcji.

Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa

Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, metody operatywne (praca z e‑materiałem – z tekstem i animacją interaktywną), mapa mentalna

Formy zajęć: praca indywidualna, praca zbiorowa, praca w grupach

Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, zdjęcia chmur Cumulonimbus i wyładowań atmosferycznych, podręcznik, arkusze papieru, pisaki

Materiały pomocnicze:

• J. Tamulewicz, Pogoda i klimat Ziemi, Wydawnictwo Kurpisz, Poznań 1997.

• G.D. Roth, Pogoda i klimat, tłum. Z. Woliński, Świat Książki, Warszawa 2000.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Nauczyciel przedstawia uczniom zdjęcia chmury Cumulonimbus – przeprowadza pogadankę o gwałtownych zjawiskach atmosferycznych; uczniowie przypominają informacje dotyczące budowy atmosfery, chmur, gwałtownych opadów. Następnie nauczyciel podaje temat i cele lekcji.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się ze schematem (e‑materiał) Obieg ładunków elektrycznych w atmosferze ziemskiej.

• Przeprowadzenie krótkiej dyskusji o jonizacji powietrza i przewodnictwie elektrycznym atmosfery zmieniającym się wraz z wysokością (ewentualnie może być miniwykład nauczyciela na ten temat).

• Nauczyciel dzieli uczniów na grupy, każda grupa otrzymuje arkusz papieru i pisaki – zadaniem grup jest przedstawienie mechanizmu powstawania burzy (mapa mentalna Jakie warunki są niezbędne do powstania burzy?).

• Uczniowie w grupach zapoznają się z tekstem w e‑materiale dotyczącym tego zagadnienia; m.in. analizują proces wypiętrzania się chmury burzowej (fotografie).

• Następnie w grupach przedyskutowują temat, wybierają informacje do przedstawienia na mapie mentalnej (w formie tekstu, rysunków, schematów).

• Po upływie określonego przez nauczyciela czasu uczniowie prezentują swoje mapy mentalne.

• Następnie nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z symulacją interaktywną – uczniowie w grupach, sterując parametrami, sprawdzają, jak rozwijają się chmury burzowe; weryfikują swoje wypowiedzi z map mentalnych.

• Nauczyciel prosi uczniów o wyjaśnienie wpływu konwekcji na rozwój komórek burzowych.

• Nauczyciel prosi uczniów o odpowiedź na pytanie, w jaki sposób powstaje grzmot (przedstawia uczniom zdjęcie błyskawic – może być z e‑materiału lub inne) – krótka dyskusja na ten temat z wykorzystaniem tekstu e‑materiału.

Faza podsumowująca

• Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami.

• Następnie nauczyciel wprowadza do fazy ćwiczeń na podstawie poznanego materiału – uczniowie indywidualnie wykonują wybrane ćwiczenia z e‑materiału.

• Uczniowie omawiają ćwiczenia, nauczyciel w razie potrzeby wspiera ich.

• Na zakończenie nauczyciel zadaje uczniom pytania: co było ciekawe, łatwe, trudne, w jaki sposób można wykorzystać poznane dzisiaj informacje.

Praca domowa

• Korzystając z różnych źródeł informacji, porównaj burze frontowe i burze lokalne.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:

• symulację interaktywną można wykorzystać na lekcji z zakresu rozszerzonego, na której uczniowie poznają rodzaje chmur i fronty atmosferyczne (III. 2),

• symulacja może być wykorzystana na zajęciach z zakresu podstawowego dotyczących piękna, potęgi i dynamiki zmian zachodzących w atmosferze (III. 7).