Autor: Sabina Świtała

Temat: Pewnie mię czeka mój Filon miły – w kręgu sielanek Franciszka Karpińskiego

Adresat

III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy, zakres rozszerzony

Podstawa programowa

Zakres podstawowy

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich.

Uczeń:

3) rozróżnia gatunki epickie, liryczne, dramatyczne i synkretyczne, w tym: gatunki poznane w szkole podstawowej oraz epos, odę, tragedię antyczną, psalm, kronikę, satyrę, sielankę, balladę, dramat romantyczny, powieść poetycką, a także odmiany powieści i dramatu, wymienia ich podstawowe cechy gatunkowe.

2. Odbiór tekstów kultury.

Uczeń:

2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację.

II. Kształcenie językowe.

1. Gramatyka języka polskiego.

Uczeń:

1) wykorzystuje wiedzę z dziedziny fleksji, słowotwórstwa, frazeologii i składni w analizie i interpretacji tekstów oraz tworzeniu własnych wypowiedzi;

2. Zróżnicowanie języka.

Uczeń:

1) rozróżnia pojęcie stylu i stylizacji, rozumie ich znaczenie w tekście;

2) rozróżnia style funkcjonalne polszczyzny oraz rozumie zasady ich stosowania;

3) rozpoznaje i ocenia modę językową we współczesnym języku;

3. Komunikacja językowa i kultura języka.

Uczeń:

2) zna pojęcie aktu komunikacji językowej oraz jego składowe (komunikat, nadawca, odbiorca, kod, kontekst, kontakt).

Zakres rozszerzony

I. Kształcenie literackie i kulturowe

2. Odbiór tekstów kultury.

Uczeń:

1) analizuje strukturę eseju: odczytuje zawarte w nim sensy, sposób prowadzenia wywodu, charakterystyczne cechy stylu.

Kształtowane kompetencje kluczowe

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

kompetencje cyfrowe;

kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne

Uczeń:

- rozpoznaje cechy sielanki;

- rozpoznaje motywy typowe dla sielanki oświeceniowej;

- tworzy uwspółcześnioną wersję fragmentów tekstu literackiego;

- rozpoznaje wyrażenia nacechowane emocjonalnie;

- formułuje argumenty potwierdzające tezę.

Strategie nauczania

konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania

metoda oglądowa;

pogadanka;

metoda ćwiczeń przedmiotowych;

praca z tekstem.

Formy pracy

praca indywidualna;

praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne

komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

schematy z aktem komunikacji.

Przebieg zajęć

Faza wstępna

Przed zajęciami

Nauczyciel przygotowuje w wybranej aplikacji internetowej wirtualną tablicę, na której uczniowie za pomocą telefonów komórkowych z dostępem do internetu będą umieszczali swoje odpowiedzi. Takie aplikacje umożliwiają wygenerowanie adresu internetowego tablicy, który należy podać uczestnikom zajęć.

1. Nauczyciel zapisuje na tablicy: skdugnig. Zadaniem uczniów jest odszyfrowanie słowa. Odszyfrowane słowo to zagadnienie, którym będą się zajmować podczas zajęć. Metoda polega na podmienieniu liter w szyfrowanym wyrazie.

GA - DE - RY - PO - LU – KI

Na przykład wyraz GRA po zaszyfrowaniu będzie brzmiał AYG. Litera G jest w sylabie GA, dlatego wpisujemy sąsiadującą literę z sylaby w wyrazie zaszyfrowanym, litera R jest w sylabie z Y, dlatego wpisujemy Y itd. Jeśli litery nie ma w sylabach GA - DE - RY - PO - LU – KI, pozostawiamy ją bez zmian.

2. Nauczyciel zapisuje na tablicy adres strony internetowej, która odsyła do aplikacji pozwalającej w szybki sposób uzyskać i zebrać w jednym miejscu informacje zwrotne. Prosi uczniów, aby wyciągnęli telefony komórkowe, weszli na stronę i wpisali swoje skojarzenia do słowa sielanka. Wpisywane przez młodzież skojarzenia wyświetlają się na tablicy multimedialnej. Następnie prowadzący rozmawia z uczniami o zasadności udzielonych odpowiedzi. Prosi o rozwinięcie myśli, jeśli podczas rozmowy nie padnie hasło sentymentalizmu, naprowadza uczniów.

3. Podanie tematu zajęć.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie zapoznają się z tekstem dotyczącym sielanki sentymentalnej - jej rodowodu, twórców, cech gatunkowych, charakterystycznych motywów (multimedium bazowe). Uzupełniają tabelę:

2. Wybrani uczniowie odczytują tekst najsłynniejszej sielanki Franciszka Karpińskiego. (Nauczyciel może też zaproponować wysłuchanie nagrania, np. w wykonaniu Mazowsza lub Anny Marii Jopek). Następnie uczestnicy zajęć formułują argumenty potwierdzające, że Laura i Filon to sielanka.

3. Uczestnicy zajęć wykonują ćwiczenia 2, 3, 5, 6, 9, 10. Wyniki pracy omawiane są na forum i komentowane przez uczniów oraz nauczyciela.

Faza podsumowująca

1. Uczniowie zastanawiają się, jaką formę ma sielanka Karpińskiego (ćwiczenie 4), następnie nauczyciel rozdaje schematy i prosi, aby popatrzyli na rozmowę kochanków pod kątem aktu komunikacji i zapisali wnioski.

RoDwBPRMGbk1L

Rysunek przedstawia schemat komunikacji między dwojgiem ludzi. Jest ukazany nadawca i odbiorca, komunikat, kod, kontakt oraz kontekst.

Praca domowa:

Teresa Kostkiewiczowa stwierdziła, że utwór Laura i Filon „stał się niejako emblematem” sentymentalizmu. Co pozwoliło badaczce na sformułowanie takiego wniosku?

Materiały pomocnicze:

M. Klimowicz, Franciszek Karpiński, W: tenże, Oświecenie, wyd. 5 zmienione i rozszerzone, Warszawa 1998, s. 377‑408.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Multimedium bazowe można wykorzystać jako wprowadzenie do zajęć.