SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autora: Anna Ruszczyk

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Wielkie katastrofy wywołane trzęsieniami ziemi

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa I, zakres rozszerzony, klasa IV

PODSTAWA PROGRAMOWA

Zakres podstawowy:

V. Litosfera: związek budowy wnętrza Ziemi z tektoniką płyt litosfery, procesy wewnętrzne i zewnętrzne kształtujące powierzchnię Ziemi i ich skutki, skały.

Uczeń:

2) wyjaśnia przebieg głównych procesów wewnętrznych prowadzących do urozmaicenia powierzchni Ziemi (ruchy epejrogeniczne, ruchy górotwórcze, wulkanizm, plutonizm, trzęsienia ziemi).

Zakres rozszerzony:

XVIII. Problemy środowiskowe współczesnego świata: tropikalne cyklony, trąby powietrzne, sztormy, powodzie, tsunami, erozja gleb, wulkanizm, wstrząsy sejsmiczne, powstawanie lejów krasowych, zmiany klimatu, pustynnienie, zmiany zasięgu lodowców, ograniczone zasoby wody na Ziemi, zagrożenia georóżnorodności i bioróżnorodności.

Uczeń:

3) przedstawia genezę i skutki geologicznych zagrożeń (wulkanizm, trzęsienia ziemi, powstawanie lejów krasowych).

Kształtowane kompetencje kluczowe

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wie, czym są trzęsienia ziemi,

• zna skutki geograficzne trzęsień ziemi,

• potrafi wymienić największe trzęsienia ziemi, wskazuje na mapie ich obszar i wymienia skutki,

• wskazuje obszary o największej liczbie trzęsień ziemi.

Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa

Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, mapa mentalna, metody operatywne (praca z mapą, z filmem edukacyjnym, tekstem e‑materiału)

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach, praca w grupach

Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, podręcznik, atlas geograficzny, ścienna mapa fizyczna świata

Materiały pomocnicze

M. Książkiewicz, Geologia dynamiczna, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1979.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę zajęć – wyświetla uczniom zdjęcie (bez podpisu) przedstawiające skutki trzęsienia ziemi (można skorzystać z e‑materiału pt. Zniszczenia po trzęsieniu chilijskim), zadaje pytanie, co mogło spowodować takie skutki. Następuje pogadanka, czym są trzęsienia ziemi i jak powstają.

• Nauczyciel przedstawia temat i cele lekcji.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel przedstawia uczniom film edukacyjny z e‑materiału (przyczyny powstawania trzęsień ziemi, występowanie trzęsień ziemi).

• Nauczyciel prosi uczniów, aby na podstawie e‑materiału odpowiedzieli, jak długo trwają trzęsienia ziemi i w jaki sposób określamy ich siłę.

• Pogadanka na temat skal pomiaru trzęsień ziemi – Richtera, Mercallego, Europejska Skala Makrosejsmiczna; przykłady trzęsień ziemi w różnych miejscach i o różnej sile (można wykorzystać e‑materiał).

• Następnie uczniowie, pracując w parach, analizują mapy w atlasie (Tektonika płyt litosfery – sejsmika), wskazują miejsca o najczęstszym występowaniu trzęsień ziemi, porównują z informacjami uzyskanymi z filmu edukacyjnego.

• Wybrani uczniowie wskazują na ściennej mapie fizycznej świata miejsca o najczęstszym występowaniu trzęsień ziemi.

• Wspólne ustalanie przyczyn występowania trzęsień ziemi we wskazanych miejscach (wykorzystanie informacji z filmu edukacyjnego z e‑materiału).

• Następnie nauczyciel dzieli uczniów na grupy – ich zadaniem jest stworzenie mapy myśli przedstawiającej skutki geograficzne trzęsień ziemi.

• Uczniowie otrzymują arkusze papieru, wyszukują i segregują informacje do przedstawienia na mapie myśli (mogą korzystać ze wszystkich dostępnych źródeł informacji).

• Po upływie określonego przez nauczyciela czasu uczniowie z poszczególnych grup omawiają swoje mapy myśli.

• Nauczyciel podsumowuje pracę uczniów, podkreśla najważniejsze skutki trzęsień.

• Uczniowie redagują notatkę do zeszytu dotyczącą skutków trzęsień ziemi.

Faza podsumowująca

• Nauczyciel wprowadza uczniów do ćwiczeń w e‑materiale – w zależności od tempa pracy uczniowie wykonują kilka wskazanych przez nauczyciela ćwiczeń.

• Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami – ocenia pracę uczniów, ich zaangażowanie.

• Uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami: co było im znane, co poznali nowego, co było trudne, łatwe, gdzie mogą zastosować zdobytą wiedzę itp.

Praca domowa

Korzystając z dostępnych źródeł informacji, przedstaw działania, których celem jest zmniejszenie liczby ofiar trzęsień ziemi oraz ograniczenie strat materialnych.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Film edukacyjny można wykorzystać w toku lekcji z zakresu rozszerzonego dotyczącej wpływu procesów geologicznych na powstanie struktur tektonicznych i ukształtowanie powierzchni Ziemi (V. 9).