Autor: Paweł Kaniowski

Temat: Słownik filozoficzny: nazizm

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele lekcji. Uczeń:

• pozna tło historyczne i źródła koncepcji nazistowskich;

• przeanalizuje kształtowanie się aryjskiego mitu, który doprowadził do antyslawizmu i antysemityzmu w Niemczech;

• przemyśli, dlaczego nazizm stał się ideologią hitlerowskich Niemiec;

• zrozumie, w jaki sposób mechanizmy wykluczenia stały się źródłem nazistowskiej przemocy;

• dowie się, jak wojna i ludobójstwo były tłumaczone przez nazistowską filozofię.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• nauczanie wyprzedzające.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• audiobook;

• praca z multimedium;

• rozmowa kierowana.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel loguje się na platformie i wyświetla na tablicy temat i cele lekcji. Prosi uczniów, by na podstawie wiadomości zdobytych przed lekcją zaproponowali kryteria sukcesu.

2. Dyskusja wprowadzająca. Nauczyciel, za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji. Prosi wybranego ucznia o przeczytanie pytania znajdującego się we wprowadzeniu do e‑materiału: Jak polityka rasowa stworzyła ideologię nazistowską? i rozpoczęcie dyskusji na podstawie przeczytanego przed lekcją tekstu. Po zakończeniu dyskusji chętna/wybrana osoba przedstawia wnioski.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel dzieli klasę na trzy grupy. Każda z nich ma za zadanie przygotować prezentacje na podstawie wydzielonych części materiału w sekcji „Przeczytaj”. Zespoły pracują według ustalonego porządku:
   – grupa 1: pojęcie nazizmu;
   – grupa 2: doktryna nazizmu;
   – grupa 3: nawiązania do doktryny nazistowskiej i jej oponenci.
   Uczniowie przygotowują krótkie wystąpienia zawierające syntezę treści przydzielonego zagadnienia. Po wyznaczonym czasie zespoły prezentują efekty swojej pracy.

2. Praca z multimedium nr 2. Nauczyciel wyświetla multimedium z sekcji „Audiobook”. Tym razem uczniowie pracują w parach, przygotowując odpowiedzi na pytania:
   — Jakie były główne tezy, na których Hitler oparł swoją ideologię?
   — Przeczytaj fragment „Mein Kampf” Hitlera. Nazwij jego stanowisko. Jakimi przesłankami kierował się, by stworzyć swoją ideologię?
   Po wyznaczonym czasie pary łączą się w czwórki i wspólnie omawiają swoje odpowiedzi, uzupełniając zawarte w nich wnioski i wiadomości. Nauczyciel pilnuje porządku pracy, pełni rolę doradcy i udziela uczniom informacji zwrotnej.

3. Praca z multiemdium nr 1. Uczniowie ponownie pracują w grupach. Każda z nich opracowuje odpowiedzi do poleceń nr 1 i 2:
   - Na podstawie prezentacji i wiedzy własnej odpowiedz, jakie były intelektualne przesłanki powstania nazizmu.
   - Zastanów się, czy koncepcje filozoficzne zaadaptowane przez nazistów mogą usprawiedliwić ich działania. Wyjaśnij, dlaczego tak uważasz.
   Po wykonaniu zadania drużyny przedstawiają wyniki pracy na forum.

Faza podsumowująca:

1. Zalogowany na platformie nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Wybrany uczeń odczytuje cele lekcji, a następnie wszyscy wspólnie omawiają: co udało się osiągnąć, do czego warto wrócić, czego nie udało się zrealizować i dlaczego.

Praca domowa:

1. Na podstawie lekcji oraz innych, wiarygodnych źródeł uzupełnij mapę myśli. Jakie elementy nazizmu udało ci się zidentyfikować na początku lekcji? Które z nich udało ci się rozpoznać we fragmencie Mein Kampf? Zapisz swoje wnioski w formie notatki.

Materiały pomocnicze:

• Arendt H., Korzenie totalitaryzmu, tłum. D. Grinberg, M. Szawiel, Warszawa 2021.

• Raina P., Adolf Hitler 1945: koniec legendy, Warszawa 2020.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Prezentacja multimedialna” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.