Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Co tyczy się wszystkich, powinno zostać zatwierdzone przez wszystkich. Przemiany ustrojowe w Anglii i we Francji w XIII–XIV w.

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• udowadnia, że ustrój w Anglii i Francji w XIII–XIV w., choć różny, spełniał warunki monarchii stanowej;

• charakteryzuje zasady funkcjonowania parlamentu angielskiego;

• ocenia, ile słuszności jest w stwierdzeniu, że w Anglii i Francji w XIII–XIV w. realizowano zasadę „co tyczy się wszystkich, powinno zostać zatwierdzone przez wszystkich”.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „»Co tyczy się wszystkich, powinno zostać zatwierdzone przez wszystkich«. Przemiany ustrojowe w Anglii i we Francji”. Dzieli uczniów na dwie grupy, każda z nich przygotowuje prezentację na podstawie treści sekcji „Przeczytaj”. Prezentacje dotyczyć będą przemian ustrojowych i kształtowania się monarchii stanowej w Anglii (grupa 1) oraz Francji (grupa 2).

Faza wstępna:

1. Nauczyciel określa cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Przedstawia kryteria sukcesu oraz wyświetla na tablicy temat lekcji.

2. Nauczyciel inicjuje rozmowę wprowadzającą w temat lekcji. Omawia krótko ideę władzy patrymonialnej i zadaje uczniom pytanie: Co mogło sprawić, że średniowieczni władcy decydowali się na ograniczenie swojej władzy? Uczniowie przedstawiają swoje propozycje.

Faza realizacyjna:

1. Prezentacje uczniów. Część właściwa lekcji zaczyna się od prezentacji efektów pracy w domu wybranych uczniów. Nauczyciel może wylosować po jednej osobie z każdej grupy, która przedstawi swoją pracę i omówi przemiany ustrojowe w danym kraju (Należy zwrócić uwagę na: Anglia – W jaki sposób Henryk II Plantagenet dążył do wzmocnienia swojej władzy i jak to się skończyło; W jaki sposób synowie Henryka osłabili władzę królewską; Dlaczego powstała Wielka Karta Swobód i kogo dotyczyła; Kiedy został zwołany pierwszy parlament i jakie były zamiary względem króla. Francja – Z jakimi problemami musiał borykać się król Filip IV Piękny; Jaką rolę pełniły Stany Generalne we Francji; Jaką władzę posiadał król). Uczniowie z drugiego zespołu robią notatki, mogą zadawać pytania tak, aby w jak największym stopniu przyswoić nowe dla nich informacje.

2. Praca z multimedium („Schemat interaktywny”). Nauczyciel poleca wybranemu uczniowi, aby przeczytał polecenie 1: „Oceń kompetencje parlamentu angielskiego. Czy były one szerokie i dawały mu realny wpływ na politykę w państwie? Uzasadnij odpowiedź”. Uczniowie w parach opracowują odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) pary prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują (sądownicza - Izba Lordów była najwyższą instancją; król nie może nakładać podatków bez zgody parlamentu; żadna ustawa nie mogła wejść w życie bez zgody króla i obu izb). Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedź, udziela także uczniom informacji zwrotnej.

3. Nauczyciel w nawiązaniu do prac uczniów oraz polecenia 1 zaprasza uczniów do krótkiej dyskusji. Jej podstawą będzie ćwiczenie 5. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Ile jest słuszności w stwierdzeniu, że w średniowiecznej Anglii i Francji realizowano zasadę „co tyczy się wszystkich, powinno zostać zatwierdzone przez wszystkich”? Czy rzeczywiście jej przestrzegano? Uczniowie krótko dyskutują, przedstawiając swoje argumenty; wybrana osoba może je zapisywać na tablicy (np. w kolumnach ZA i PRZECIW). Na koniec dyskusji nauczyciel prosi jednego z uczniów o jej podsumowanie.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania i utrwalenia władzy uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenie 1 z sekcji „Sprawdź się” – ustalają chronologię wydarzeń związanych z tematem lekcji. Następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką.

2. Nauczyciel prosi, aby uczniowie w parach wykonali ćwiczenie 3, wymieniając cechy monarchii stanowej w Anglii i Francji. Wybrana para przedstawia rozwiązanie, nauczyciel udziela informacji zwrotnej.

3. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów.

Praca domowa:

Wykonaj polecenie 2 z sekcji „Schemat interaktywny”: „Dowiedz się, jak funkcjonuje współczesny parlament brytyjski. Wskaż, jakie jego elementy wywodzą się z czasów średniowiecza”.

Materiały pomocnicze:

Wiek V–XV w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. M. Sobańska‑Bondaruk, S.B. Lenard, PWN, Warszawa 1997.

Wielka Historia Świata, t. 1–12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności), Świat Książki 2004–2006.

Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011–2019.

E. Brudnik, A. Moszyńska, B. Owczarska, Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Przewodnik po metodach aktywizujących, Wydawnictwo Jedność, Kielce 2011.

Wskazówki metodyczne:

Treści zawarte w schemacie mogą zostać wykorzystane w późniejszych lekcjach, przy omawianiu przemian ustrojowych w Anglii, jako materiał pomocniczy.