Dla nauczyciela

Autor: Anna Grabarczyk

Przedmiot: Język polski

Temat: Sposób kreacji podmiotu lirycznego i sytuacja liryczna w pieśniach Horacego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;
14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca;
IV. Samokształcenie.
9. wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • redaguje tezę interpretacyjną ód Horacego;

  • analizuje wybraną odę Horacego, wskazując na sposoby kreacji podmiotu lirycznego;

  • redaguje tekst na temat kreacji podmiotu lirycznego oraz sytuacji lirycznej Ody I 36.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel podaje temat i cele lekcji.

  2. Uczniowie indywidualnie czytają treść sekcji „Przeczytaj” oraz teksty Horacego z sekcji „Sprawdź się” i każdy na małej kartce samoprzylepnej zapisuje wstępną tezę interpretacyjną: Ody I 27, Ody II 12, Ody II 19. Kartki zostają umieszczone na tablicy, ale nikt na tym etapie lekcji nie odczytuje ich treści.

Faza realizacyjna:

  1. Nauczyciel proponuje pracę 3 grup zadaniowych. Każda grupa rozpoczyna od nazwania, wskazania trudności związanych z pełnym odczytaniem tekstu. Uczniowie wyjaśniają miejsca trudne w czasie rozmowy w zespole lub korzystając ze źródeł tradycyjnych/online.
    Grupa I.
    Analizuje Odę I 27. Grupa może wykorzystać ćwiczenia 1, 2, 3, 4 i 5 proponowane w e‑podręczniku.
    Grupa II.
    Analizuje Odę II 12. Grupa może wykorzystać ćwiczenia 1, 2, 6 i 7 proponowane w e‑podręczniku.
    Grupa III.
    Analizuje Odę II 19. Grupa może wykorzystać ćwiczenia 1, 2 i 8 proponowane w e‑podręczniku.

  2. Grupy prezentują efekty swojej pracy i odpowiadają na pytania, które w celu wyjaśnienia lub rozwinięcia informacji mogą zadawać uczniowie z pozostałych zespołów.

Faza podsumowująca:

  1. Uczniowie odczytują na głos tezy zredagowane na początku lekcji i pozostawiają na tablicy te, które ich zdaniem potrafią udowodnić na podstawie zaprezentowanych przez grupy efektów pracy zespołowej.

  2. Nauczyciel prosi, aby uczniowie podsumowali lekcję, wskazując nabyte umiejętności.

Praca domowa:

  1. Napisz tekst liczący nie mniej niż 150 słów, w którym opiszesz kreacje podmiotu lirycznego oraz sytuację liryczną w Odzie I 36 autorstwa Horacego. Swoją wypowiedź poprzyj odpowiednimi cytatami.
    Horacy
    Oda I 36 [Et ture et fidybus iuvat]
    Dymem kadzidła, lutni grą
    I krwią cielątka uczcić trzeba
    Te, co nam cało w domu próg
    Numidę znów wróciły, nieba

    Z Hesperii kresów. Wszystkim nam
    Okazał serce dawnym druhom,
    Lecz najgorętszy uścisk dał
    Lamii, bo młodość miał z nim wspólną

    I z nim wraz męską togę wdział.
    Niech więc ten dzień pamiętny będzie!
    Amfora wina niech bez dna!
    Niech pląs nie spocznie, gdy pieśń gędzie!

    Ach, i Damalis, chociaż pić
    Potrafi gracko, niech w ochocie
    Bassusa nie prześcignie już!
    Niech ucztę róż zasypią krocie!

    Damalis, chociaż wszyscy w nią
    Wlepiają oczy pełne żądzy,
    Ujmie kochanka w ramion splot
    Ciaśniej, niżeli bluszcze pnące.
    Źródło: Horacy, Oda I 36 [Et ture et fidybus iuvat],[w:] tegoż, Wybór pieśni, oprac. Jerzy Krókowski, tłum. Ignacy Wieniewski, Wrocław 1971, s. 53–54.

Materiały pomocnicze:

  • Michał Głowiński, Aleksandra Okopień‑Sławińska, Janusz Sławiński, Zarys teorii literatury, Warszawa 1975.

  • A. Wójcik, Talent i sztuka. Rzecz o poezji Horacego, Wrocław 1986.

Wskazówki metodyczne

  • Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Audiobook” do podsumowania lekcji lub poprosić uczniów, aby zapoznali się z nagraniem w domu.

Sprawdź się