Dla nauczyciela
Autor: Katarzyna Maćkowska
Przedmiot: Filozofia
Temat: Czy świat istnieje? Twoja polemika z Kartezjuszem
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje obywatelskie;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne. Uczeń:
objaśnia znaczenie formuły „myślę, więc jestem” w kontekście sceptycyzmu Kartezjusza;
analizuje fragment Rozprawy o metodzie i rekonstruuje zawarty w niej argument na rzecz istnienia świata zewnętrznego;
tworzy tekst polemiczny wobec tez i argumentów Kartezjusza.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja;
lego logos.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Nauczyciel prosi uczniów o powtórzenie wiadomości dotyczących sceptycyzmu metodycznego Kartezjusza.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel, po zalogowaniu na platformie, wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika temat lekcji. Nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”, omawia zaprezentowane cele. Uczniowie ustalają kryteria sukcesu.
Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: skąd wiemy, że istnieje świat? Skąd wiemy, że istniejemy? Jak odpowiedziałby na te pytania Kartezjusz?
Faza realizacyjna:
Praca z tekstem. Nauczyciel zapowiada uczniom, że podczas lekcji będą pracować indywidualnie oraz w parach i przygotują krytykę wybranych argumentów Kartezjusza. W tym celu na początku uczniowie zapoznają się z sekcją „Przeczytaj” w e‑materiale oraz ze słownikiem dołączonym do tej sekcji. Żeby upewnić się, czy uczniowie dobrze zrozumieli cytowane teksty, nauczyciel może pracować metodą lego logos, wizualizując pojawiające się w tekstach problemy np. za pomocą konstrukcji z klocków.
Po zapoznaniu się z tekstami źródłowymi uczniowie przechodzą do rozwiązywania ćwiczeń w sekcji „Sprawdź się”, mających na celu poprowadzenie ich przez identyfikację stanowisk filozoficznych aż po sformułowanie własnych zarzutów wobec filozofii Kartezjusza. Uczniowie mogą pracować indywidualnie lub w parach. Nauczyciel powinien udzielać uczniom informacji zwrotnej.
Ostatnią część lekcji należy przeznaczyć na pracę z multimedium (film). Będzie to podsumowanie dotychczasowych rozważań uczniów. Uczestnicy zajęć wynotowują, a następnie wspólnie omawiają kwestie, o których profesor Jan Hartman wspomina w kontekście punktów spornych wokół myśli Kartezjusza. Czy poruszone kwestie pojawiły się we wcześniejszych rozważaniach uczniów?
Faza podsumowująca:
Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego się uczniowie nauczyli?
Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.
Praca domowa:
W formie eseju filozoficznego sformułuj własny zarzut wobec wybranej kwestii poruszanej przez Kartezjusza.
Materiały pomocnicze:
Damasio A., Błąd Kartezjusza. Emocje, rozum i ludzki mózg, przeł. M. Karpiński, Poznań 1999.
Descartes R., Medytacje o pierwszej filozofii wraz z zarzutami uczonych mężów i odpowiedziami autora, t. I, przeł. M. i K. Ajdukiewiczowie, Warszawa 1958.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Film” do podsumowania lekcji.