Autor: Krzysztof Kowaluk

Przedmiot: wiedza o społeczeństwie

Temat: Modele dekomunizacji i lustracji

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

V. Państwo, myśl polityczna i demokratyzacja.

Uczeń:

17) porównuje różne modele dekomunizacji i lustracji oraz rozważa ich zasadność.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• definiuje pojęcia dekomunizacji i lustracji oraz przedstawia ich modele;

• charakteryzuje historyczne uwarunkowania dekomunizacji i lustracji;

• analizuje zasadność przeprowadzenia dekomunizacji i lustracji.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja;

• burza mózgów;

• analiza materiałów źródłowych.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją

1. Wybrane/chętne osoby przygotowują kilkuminutowe prezentacje dotyczące trzech przypadków dekomunizacji i lustracji (np. Czech, Niemiec i Litwy). Zwracają w nich uwagę na uwarunkowania historyczne, najważniejsze zasady oraz skutki polityczne.

Faza wstępna

1. Uczniowie zapoznają się ze schematem „Dzieje lustracji w Polsce” i w parach wykonują załączone do niej ćwiczenie.

2. Nauczyciel przedstawia przedmiot i cele zajęć.

Faza realizacyjna

1. Wybrane/chętne osoby prezentują przygotowane w domu prezentacje dotyczące trzech przypadków dekomunizacji i lustracji.

2. Nauczyciel ocenia prezentacje oraz uzupełnia je, jeśli istnieje taka konieczność. Inicjuje krótką dyskusję w formie burzy mózgów na temat przyczyny różnic między modelami przeprowadzanymi w różnych państwach.

3. Analiza badania opinii społecznej dotyczącej tego, kto powinien podlegać lustracji (sekcja Schemat). Po omówieniu danych uczniowie wykonują dołączone ćwiczenia.

4. Dyskusja o zasadności przeprowadzania dekomunizacji i lustracji. Należy zadbać, aby pojawiały się rozmaite argumenty, broniące przeciwstawnych stanowisk. Chętna/wybrana osoba podsumowuje dyskusję.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel przywołuje inne przypadki zmian reżimów politycznych, które wywoływały podobne spory (np. RPA po epoce apartheidu, Irak po obaleniu rządów Saddama Husajna, Ukraina po Euromajdanie).

2. Uczniowie wykonują ćwiczenia 5–8 z sekcji „Sprawdź się”.

Praca domowa:

Uczniowie wykonują ćwiczenia 1–4 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

Michał Krotoszyński, Lustracja w Polsce w świetle modeli sprawiedliwości okresu tranzycji, Warszawa 2014.

Patrycja Bukalska, Lustracja w krajach Europy Środkowej i państwach bałtyckich, osw.waw.pl.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Schematy mogą zostać wykorzystane przez uczniów indywidualnie lub podczas zajęć w charakterze podsumowania.