Autor: Anna Grabarczyk

Temat: Oblicza bezdomności w poezji Józefa Barana

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności.

Cele operacyjne. Uczeń:

• notuje, jakie uczucia i wartości związane są w twórczości Józefa Barana ze stanami zadomowienia i bezdomności;

• charakteryzuje sytuację liryczną w wierszu Bezradność;

• wymienia emocje i postawy, które można przypisać podmiotowi lirycznemu i bohaterowi lirycznemu wiersza Bezradność;

• formułuje w punktach obserwacje na temat współczesnego społeczeństwa.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• rozmowa kierowana;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel, po zalogowaniu na platformie, wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika temat lekcji. Nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”, omawia zaprezentowane cele. Uczniowie ustalają kryteria sukcesu.

2. Uczniowie czytają informacje zawarte w sekcji „Przeczytaj”. Mogą zadawać nauczycielowi pytania przy fragmentach, które są dla nich mniej zrozumiałe.

3. Dyskusja wprowadzająca. Nauczyciel inicjuje rozmowę kierowaną na podstawie pytań, które zadaje uczniom:
   Jakie informacje na temat Józefa Barana udało ci się zapamiętać po przeczytaniu sekcji „Przeczytaj”?
   Czym jest poezja drogi?
   Na czym polega topos homo viator?
   W jaki sposób przedstawiany jest człowiek w poezji Józefa Barana?
   Uczniowie udzielają odpowiedzi na postawione pytania i podsumowują rozmowę.

Faza realizacyjna:

1. Audiobook. Nauczyciel włącza nagranie do wysłuchania przez całą klasę. Prosi uczniów o połączenie się w pary, a następnie na tablicy zapisuje hasła: Bezdomność oraz Zadomowienie. Uczniowie wykonują mapy myśli, zapisując na kartkach swoje pomysły w wyznaczonym czasie. Wybrana para zapisuje na tablicy swoje propozycje wokół postawionego problemu, po czym są one uzupełniane przez pozostałe pary, których pomysły nie zostały jeszcze zapisane.
   Uczniowie mogą również wykonywać to ćwiczenie indywidualnie, pracując bezpośrednio na mapie w e‑materiale.

2. Polecenie 2 z sekcji multimedialnej uczniowie wykonują samodzielnie. Chętna osoba przedstawia propozycję odpowiedzi.

3. Uczniowie indywidualnie rozwiązują ćwiczenie 1 w sekcji „Sprawdź się”. Pierwszy uczeń, który skończy swoją pracę, podnosi rękę i od tej pory pozostali uczniowie mają minutę na udzielenie wszystkich odpowiedzi. Po upływie ustalonego czasu następuje sprawdzenie odpowiedzi na forum klasy.

4. Ćwiczenia 2–7 uczniowie wykonują w parach. Nauczyciel kontroluje wskazywane przez uczniów odpowiedzi. Następnie uczniowie na forum klasy dyskutują, porównując swoje odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie indywidualnie wykonują ćwiczenie 8 Którą z postaci występujących w wierszu Bezradność trafnie charakteryzuje jego tytuł? Uzasadnij swoje wskazanie i wyjaśnij, na czym polega bezradność tej osoby. Chętne osoby przedstawiają swoje odpowiedzi.

2. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu.

3. Nauczyciel prosi chętnych uczniów o podsumowanie informacji z lekcji: czego dowiedzieli się na temat bezdomności w twórczości Józefa Barana, czy wszystko jest dla nich zrozumiałe, czy należy coś dopowiedzieć, przypomnieć.

Praca domowa:

1. Na podstawie wierszy Józefa Barana Bezradność i *** [Z gestem Piłata…] sformułuj w 5–7 punktach obserwacje na temat współczesnego społeczeństwa.

Materiały pomocnicze:

• Przygotowanie ucznia do odbioru różnych tekstów kultury, pod red. Anny Janus‑Sitarz, Kraków.

• Bożena Chrząstowska, Autor - dzieło - poetyka. Problemy interpretacji w szkole, w: Metodyka literatury, tom 2, wybór i oprac. J. Pachecka, A. Piątkowska, K. Sałkiewicz, Warszawa 2002.

Wskazówki metodyczne

• Materiał z multimedium nauczyciel może wykorzystać jako podsumowanie lekcji o bezdomności.