Imię i nazwisko autora:

Agnieszka Ruzikowska

Przedmiot:

Fizyka

Temat zajęć:

Co się stanie, jeśli rzucimy ciało pionowo w górę

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Cele kształcenia – wymagania ogólne

II. Rozwiązywanie problemów z wykorzystaniem praw i zależności fizycznych.

III. Planowanie i przeprowadzanie obserwacji lub doświadczeń oraz wnioskowanie na podstawie ich wyników.

Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Wymagania przekrojowe.
Uczeń:
4) przeprowadza obliczenia liczbowe posługując się kalkulatorem;
6) tworzy teksty, tabele, diagramy lub wykresy, rysunki schematyczne lub blokowe dla zilustrowania zjawisk bądź problemu; właściwie skaluje, oznacza i dobiera zakresy osi;
7) wyodrębnia z tekstów, tabel, diagramów lub wykresów, rysunków schematycznych lub blokowych informacje kluczowe dla opisywanego zjawiska bądź problemu; przedstawia te informacje w różnych postaciach;
10) przeprowadza wybrane obserwacje, pomiary i doświadczenia korzystając z ich opisów; planuje i modyfikuje ich przebieg; formułuje hipotezę i prezentuje kroki niezbędne do jej weryfikacji;
15) posługuje się pojęciem niepewności pomiaru wielkości prostych i złożonych; zapisuje wynik pomiaru wraz z jego jednostką oraz z uwzględnieniem informacji o niepewności; uwzględnia niepewności przy sporządzaniu wykresów.

II. Mechanika.
Uczeń:
6) wyznacza położenie, wartość prędkości, wartość przyspieszenia i drogę w ruchu jednostajnym i jednostajnie zmiennym na podstawie danych zawartych w postaci tabel i wykresów.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

Zalecenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 2018 r.:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

1. definiuje rzut pionowy,

2. wyjaśnia, jakim ruchem porusza się ciało rzucone pionowo w górę,

3. stosuje równania ruchu do wyznaczania czasu trwania i maksymalnej wysokości, na jaką wzniesie się ciało,

4. analizuje i interpretuje wykresy zależności prędkości od czasu i położenia od czasu dla rzutu pionowego.

Strategie nauczania:

IBSE

Metody nauczania:

doświadczalna

Formy zajęć:

praca w grupach

Środki dydaktyczne:

niewielkie piłki lub inne przedmioty, które będą rzucane pionowo, telefon komórkowy do filmowania doświadczenia, komputer z oprogramowaniem pozwalającym oglądać film klatka po klatce

Materiały pomocnicze:

brak

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca:

Uczniowie w ramach pracy domowej oglądają symulację. Lekcja rozpoczyna się od wprowadzenia przez nauczyciela definicji rzutu pionowego i dyskusji z uczniami, co ma wpływ na maksymalną wysokość i czas trwania tego ruchu – na podstawie obserwacji z symulacji.

Faza realizacyjna:

Uczniowie w grupach wykonują doświadczenie – filmują rzut pionowy (np. niewielkiej piłki), a następnie - wyświetlając film klatka po klatce - odczytują kolejne położenia ciała oraz wyznaczają wartość i zwrot prędkości na podstawie różnicy położeń w możliwie bliskich klatkach. Następnie wykonują wykresy położenia od czasu i prędkości od czasu.

Nauczyciel zwraca uwagę uczniom na takie aspekty, jak:

• znalezienie informacji, ile klatek filmu przypada na jedną sekundę,
• możliwość umieszczenia w kadrze miarki bądź innego przedmiotu o znanej długości, po to by mieć skalę na rysunku,
• ocenę co ile klatek warto mierzyć położenie, a co ile klatek zmianę położenia do pomiaru prędkości,
• ocenę niepewności pomiarowej. Uczniowie oceniają czy ruch piłki daje się w dobrym przybliżeniu opisać modelem rzutu pionowego.

Faza podsumowująca:

Po omówieniu przykładu i najczęstszych błędów, uczniom jest prezentowane zadanie 5 z zestawu ćwiczeń. Uczniowie mają chwilę na zastanowienie, po czym prawdziwość kolejnych wzorów jest oceniana przez głosowanie. Jeżeli nauczyciel widzi trudność (niepewność uczniów w ocenie, wynik głosowania 50:50), poddaje temat pod dyskusję, a następnie poświęca więcej czasu na omówienie wzoru, przy którym trudność się pojawiła, by bezsprzecznie wykazać uczniom jego prawdziwość bądź fałszywość (najlepiej, jeśli uczniowie w toku dyskusji sami dojdą do rozwiązania).

Praca domowa:

Jako pracę domową uczniowie mają wykonać zadanie 1 i 2 z zestawu ćwiczeń.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:

Symulacja może być wykorzystana na lekcji, zamiast realnego doświadczenia, może być zadana jako praca domowa poprzedzająca lekcję, w czasie której opisane doświadczenie będzie wykonywane.