Dla nauczyciela
Scenariusz zajęć
Autor: Alicja Kasińska
Przedmiot: biologia
Temat: Witaminy – za dużo, za mało, w sam raz
Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym
Podstawa programowa
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie.
Cele operacyjne
Uczeń:
wykazuje związek stanu zdrowia człowieka z zawartością witamin w jego organizmie;
omawia konsekwencje zdrowotne niedoboru i nadmiaru poszczególnych witamin w organizmie;
określa zapotrzebowanie na witaminy w zależności od wieku, płci, stanu fizjologicznego, trybu życia człowieka;
wyjaśnia, w jaki sposób może wpłynąć na biodostępność witamin dla organizmu.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm;
strategia problemowa.
Metody i techniki nauczania
praca z tekstem źródłowym;
pogadanka;
gra dydaktyczna (quiz);
rozmowa typu A–B–C.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica;
karty pracy (zob. materiały pomocnicze).
Przed lekcją:
Nauczyciel prosi uczniów, by powtórzyli wiadomości z poprzednio realizowanych lekcji na temat funkcji witamin: Witaminy – klasyfikacja, funkcje w organizmie oraz Witaminy jako koenzymy (konieczne jest przeprowadzenie tych zajęć w pierwszej kolejności).
Przebieg zajęć
Faza wstępna
Nauczyciel przedstawia cele lekcji i zadaje uczniom następujące pytania:
Czy wszyscy ludzie potrzebują takich samych ilości witamin?
Skoro witaminy są niezbędne dla zachowania zdrowia, czy mogą być przyjmowane bez ograniczeń?
Uczniowie dyskutują w parach, a następnie wybrane osoby przedstawiają swoje stanowiska na forum klasy.
Faza realizacyjna
Uczniowie zapoznają się z e‑materiałem pt. „Witaminy – za dużo, za mało, w sam raz”, a następnie chętne osoby, również na podstawie własnej wiedzy, odpowiadają na pytania:
Z jakich źródeł witamin korzysta człowiek?
Czy wszystkie witaminy należy dostarczać organizmowi codziennie?
Uczniowie wyjaśniają pojęcia związane z zaburzeniami zawartości witamin w organizmie człowieka (awitaminoza, hipowitaminoza, hiperwitaminoza), a następnie omawiają przyczyny tych zaburzeń na poszczególnych przykładach.
Nauczyciel dzieli uczniów na trzy grupy (A, B, C) i rozdaje im karty pracy. Każdy zespół otrzymuje zadanie do wykonania (zob. materiały pomocnicze), którym jest sformułowanie dziesięciu pytań, przy czym:
grupa A przygotowuje pytania na temat zapotrzebowania człowieka na witaminy;
grupa B – dotyczące skutków niedoboru witamin;
grupa C – poruszające problem nadmiaru witamin oraz ich biodostępności.
Czas pracy: 10 minut.
Po ułożeniu pytań uczniowie kierują je do siebie według następującego porządku:
najpierw grupa A zadaje pytania grupie B, a grupa C kontroluje poprawność odpowiedzi;
następnie grupa B zadaje pytania grupie C, a w tym czasie grupa A sprawdza, czy udzielone odpowiedzi są prawidłowe,
wreszcie grupa C zadaje pytania grupie A, a grupa B monitoruje odpowiedzi.
Nauczyciel czuwa nad ustaloną kolejnością poszczególnych działań uczniów, rozstrzyga ich ewentualne wątpliwości.
Uczniowie w parach rozwiązują quiz zamieszczony w e‑materiale, a następnie wykonują polecenie nr 1 oraz polecenie nr 3.
Faza podsumowująca
Uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenia interaktywne nr 1–7.
Nauczyciel prosi uczniów o zanotowanie w zeszytach odpowiedzi na trzy pytania:
Ile witamin potrzebuje twój organizm?;
Jakie skutki niedoboru witamin są najgroźniejsze dla osób nastoletnich?
Jak człowiek może wpływać na biodostępność witamin?
Chętni odczytują swoje odpowiedzi na forum klasy.
Praca domowa
Wykonaj polecenie nr 2 oraz ćwiczenie nr 8.
Materiały pomocnicze
Karta pracy dla grupy A
Karta pracy dla grupy B
Karta pracy dla grupy C
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania gry edukacyjnej
Nauczyciel może wykorzystać grę edukacyjną zamieszczoną w e‑materiale w fazie realizacyjnej lekcji, po zapoznaniu się uczniów z treścią tekstu głównego (zob. zakładka „Przeczytaj”). Quiz może również posłużyć jako atrakcyjne zadanie domowe, pozwalające na utrwalenie wiedzy zdobytej na lekcji.