Autor: Piotr Mazur

Przedmiot: filozofia

Temat: Czwórmian leczniczy Epikura

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, uczniowie liceum, technikum, zakres podstawowy, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele lekcji. Uczeń:

• Poznasz podstawowe pojęcia z zakresu epikureizmu.

• Zdefiniujesz, na czym polega epikureizm, jedna z najważniejszych odmian hedonizmu, popularna i dziś.

• Przeanalizujesz czwórmian leczniczy, który zdaniem Epikura miał zapewnić człowiekowi szczęście i intelektualny spokój.

• Porównasz hedonizm epikurejski z perfekcjonizmem stoickim.

Cele operacyjne. Uczeń:

• pojmuje rolę filozofii jako fundamentalnego składnika dziedzictwa kultury śródziemnomorskiej;

• dostrzega w poglądach filozofów paradygmaty myślowe, które są obecne w kulturze na przestrzeni wieków;

• identyfikuje różne problemy, stanowiska i nurty filozoficzne na przykładach pytań i twierdzeń filozofów;

• omawia poglądy filozofów reprezentatywnych dla poszczególnych epok kultury europejskiej;

• wymienia ważniejsze pojęcia, zagadnienia i stanowiska głównych dyscyplin filozoficznych.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• drama;

• rozmowa kierowana.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie przed lekcją mają się zastanowić i przygotować swoją wypowiedź na temat: jakie są źródła lęku współczesnych ludzi?

Faza wprowadzająca:

1. Prowadzący zajęcia loguje się na platformie. Na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika wyświetla temat lekcji, następnie omawia cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel pyta uczniów: jakie są źródła lęków współczesnego człowieka? Krótka rozmowa na ten temat, uczniowie mogą odczytać swoje propozycje lub opowiedzieć o nich. Następnie uczniowie zastanawiają się, czy lęki ludzi epoki starożytnej były podobne, czy zupełnie inne. Nauczyciel podsumowuje rozmowę.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią e‑materiału (sekcje: Wprowadzenie oraz Przeczytaj). Wspólne omawiają przedstawione poglądy Epikura na temat podziału filozofii i dominującej roli etyki.

2. Praca w parach. Uczniowie przygotowują współczesne przykłady trzech rodzajów przyjemności: przyjemności naturalne i konieczne, przyjemności naturalne i niekonieczne, przyjemności nienaturalne i niekonieczne. Omówienie przykładów na forum klasy.

3. Praca z multimedium. Uczniowie zapoznają się z treścią multimedium w sekcji Grafika interaktywna (odpowiedź Epikura na cztery największe obawy człowieka). Następnie nauczyciel dzieli uczniów na cztery grupy (I – strach przed bogami, II – strach przed śmiercią, III – strach przed cierpieniem, IV – strach prze nieosiągnięciem życia szczęśliwego).
   Uczniowie analizują schemat czwórmianu i przygotowują krótkie scenki sytuacyjne ilustrujące cztery ludzkie lęki wraz z rozwiązaniem (lekiem na nie). Scenki mają być osadzone w czasach współczesnych uczniom. Prezentacja efektów pracy poszczególnych grup, wspólne omówienie przedstawionych sytuacji.

4. Uczniowie rozwiązują ćwiczenia od 3 do 7 w sekcji Sprawdź się.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego się uczniowie nauczyli?

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Napisz esej filozoficzny, w którym ustosunkujesz się do pytania: Czy można być dobrym, cnotliwym człowiekiem, jeśli za zasadę życia przyjmuje się doznawanie radości i unikanie cierpień?

2. Ćwiczenie nr 8 w e‑materiale.

Materiały pomocnicze:

• Adam Krokiewicz. Hedonizm Epikura, Warszawa 2002.

• Maria Pąkcińska, Hedonistyczna etyka Epikura, Warszawa 1959.

• Kazimierz Pawłowski, Etyka Epikura: epikurejska terapia etyczna, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Zarządzania i Prawa im. Heleny Chodkowskiej w Warszawie” 2007, nr 2, s. 135‑149.

• Katarzyna Szawłoga, Ewangelia Epikura wobec cierpienia, w: Człowiek wobec cierpienia, red. Artur Fabiś, Leokadia Wiatrowska, Zygmunt Pucko, Warszawa 2016.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Praca w grupach może też przebiegać według innego podziału zadań, według którego każdy zespół opracowuje informacje o danym źródle lęku wyróżnionym przez Epikura. Nauczyciel może wykorzystać grafikę interaktywną do podsumowania lekcji.