Dla nauczyciela
Autor: Piotr Mazur
Przedmiot: filozofia
Temat: Czwórmian leczniczy Epikura
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, uczniowie liceum, technikum, zakres podstawowy, zakres rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele lekcji. Uczeń:
Poznasz podstawowe pojęcia z zakresu epikureizmu.
Zdefiniujesz, na czym polega epikureizm, jedna z najważniejszych odmian hedonizmu, popularna i dziś.
Przeanalizujesz czwórmian leczniczy, który zdaniem Epikura miał zapewnić człowiekowi szczęście i intelektualny spokój.
Porównasz hedonizm epikurejski z perfekcjonizmem stoickim.
Cele operacyjne. Uczeń:
pojmuje rolę filozofii jako fundamentalnego składnika dziedzictwa kultury śródziemnomorskiej;
dostrzega w poglądach filozofów paradygmaty myślowe, które są obecne w kulturze na przestrzeni wieków;
identyfikuje różne problemy, stanowiska i nurty filozoficzne na przykładach pytań i twierdzeń filozofów;
omawia poglądy filozofów reprezentatywnych dla poszczególnych epok kultury europejskiej;
wymienia ważniejsze pojęcia, zagadnienia i stanowiska głównych dyscyplin filozoficznych.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja;
drama;
rozmowa kierowana.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Uczniowie przed lekcją mają się zastanowić i przygotować swoją wypowiedź na temat: jakie są źródła lęku współczesnych ludzi?
Faza wprowadzająca:
Prowadzący zajęcia loguje się na platformie. Na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika wyświetla temat lekcji, następnie omawia cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.
Nauczyciel pyta uczniów: jakie są źródła lęków współczesnego człowieka? Krótka rozmowa na ten temat, uczniowie mogą odczytać swoje propozycje lub opowiedzieć o nich. Następnie uczniowie zastanawiają się, czy lęki ludzi epoki starożytnej były podobne, czy zupełnie inne. Nauczyciel podsumowuje rozmowę.
Faza realizacyjna:
Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią e‑materiału (sekcje: Wprowadzenie oraz Przeczytaj). Wspólne omawiają przedstawione poglądy Epikura na temat podziału filozofii i dominującej roli etyki.
Praca w parach. Uczniowie przygotowują współczesne przykłady trzech rodzajów przyjemności: przyjemności naturalne i konieczne, przyjemności naturalne i niekonieczne, przyjemności nienaturalne i niekonieczne. Omówienie przykładów na forum klasy.
Praca z multimedium. Uczniowie zapoznają się z treścią multimedium w sekcji Grafika interaktywna (odpowiedź Epikura na cztery największe obawy człowieka). Następnie nauczyciel dzieli uczniów na cztery grupy (I – strach przed bogami, II – strach przed śmiercią, III – strach przed cierpieniem, IV – strach prze nieosiągnięciem życia szczęśliwego).
Uczniowie analizują schemat czwórmianu i przygotowują krótkie scenki sytuacyjne ilustrujące cztery ludzkie lęki wraz z rozwiązaniem (lekiem na nie). Scenki mają być osadzone w czasach współczesnych uczniom. Prezentacja efektów pracy poszczególnych grup, wspólne omówienie przedstawionych sytuacji.Uczniowie rozwiązują ćwiczenia od 3 do 7 w sekcji Sprawdź się.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego się uczniowie nauczyli?
Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.
Praca domowa:
Napisz esej filozoficzny, w którym ustosunkujesz się do pytania: Czy można być dobrym, cnotliwym człowiekiem, jeśli za zasadę życia przyjmuje się doznawanie radości i unikanie cierpień?
Ćwiczenie nr 8 w e‑materiale.
Materiały pomocnicze:
Adam Krokiewicz. Hedonizm Epikura, Warszawa 2002.
Maria Pąkcińska, Hedonistyczna etyka Epikura, Warszawa 1959.
Kazimierz Pawłowski, Etyka Epikura: epikurejska terapia etyczna, „Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Zarządzania i Prawa im. Heleny Chodkowskiej w Warszawie” 2007, nr 2, s. 135‑149.
Katarzyna Szawłoga, Ewangelia Epikura wobec cierpienia, w: Człowiek wobec cierpienia, red. Artur Fabiś, Leokadia Wiatrowska, Zygmunt Pucko, Warszawa 2016.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Praca w grupach może też przebiegać według innego podziału zadań, według którego każdy zespół opracowuje informacje o danym źródle lęku wyróżnionym przez Epikura. Nauczyciel może wykorzystać grafikę interaktywną do podsumowania lekcji.