Autorka: Anna Wąsiel‑Alberska

Przedmiot: wiedza o społeczeństwie

Temat: Współczesne teorie społeczeństwa obywatelskiego

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

II. Społeczeństwo obywatelskie.

Uczeń:

8) rozpoznaje przejawy patologii życia publicznego i wykazuje ich negatywny wpływ na życie publiczne; przedstawia mechanizmy korupcji i analizuje – z wykorzystaniem materiałów medialnych – jej udowodniony przykład.

Zakres rozszerzony

VI. Społeczeństwo obywatelskie i kultura polityczna.

Uczeń:

1) przedstawia idee społeczeństwa obywatelskiego i charakteryzuje jego rozwój w XX‑wiecznym państwie polskim.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje relacje pomiędzy społeczeństwem obywatelskim a państwem;

• porównuje postrzeganie społeczeństwa obywatelskiego w różnych doktrynach politycznych;

• wskazuje różne przejawy aktywności społeczeństwa obywatelskiego.

Strategie nauczania:

• konektywizm;

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• mapa myśli;

• puzzle;

• dyskusja.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Wykorzystując burzę mózgów, uczniowie przypominają definicję państwa, społeczeństwa i społeczeństwa obywatelskiego. Definicje weryfikowane są na podstawie leksykonu politologii.

2. Nauczyciel przedstawia temat i cele zajęć.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie dzieleni są na cztery grupy. Każda z nich proszona jest o przygotowanie informacji na temat różnych teorii społeczeństwa obywatelskiego, wskazując na różnice w doktrynach politycznych i pokazując, jak zmieniało się pojmowanie tego pojęcia w różnych okresach historycznych (wiąże się to z różnymi doktrynami politycznymi).

2. Następuje zmiana w grupach. W nowych zespołach powinien znaleźć się jeden z członków grup pierwotnych. Uczniowie we wtórnych grupach tworzą notatki, w których wskazują na zmiany w definiowaniu społeczeństwa obywatelskiego po narodzinach kolejnych doktryn politycznych.

3. Jedna z grup przedstawia klasie swoje notatki, pozostałe grupy uzupełniają zawartą w nich wiedzę, jeśli jest taka potrzeba.

Faza podsumowująca

1. Uczniowie proszeni są o odpowiedź na pytanie: „Czy możliwe jest funkcjonowanie społeczeństwa obywatelskiego w państwach niedemokratycznych?” i o ocenę znaczenia relacji społecznych w demokracjach.

2. Wybrana lub chętna osoba zapisuje na tablicy zarówno argumenty przemawiające za społeczeństwem obywatelskim, jak i zaprzeczające jego wartości.

Praca domowa:

Uczniowie proszeni są o przedstawienie inicjatyw społecznych na poziomie lokalnym i centralnym, które mogłyby wzmocnić społeczeństwo obywatelskie w Polsce.

Materiały pomocnicze:

Kazimierz Dziubka, Społeczeństwo obywatelskie. Wybrane aspekty ewolucji pojęcia, [w:] red. Andrzej Jabłoński, Leszek Sobkowiak, Studia z teorii polityki, Wrocław 1998.

Leksykon politologii, red.: Andrzej Antoszewski, Ryszard Herbut, Wrocław 2004.

Edmund Wnuk‑Lipiński, Socjologia życia publicznego, Warszawa 2008.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Może zostać wykorzystane jako przyczynek do dyskusji nad znaczeniem społeczeństwa obywatelskiego w państwie demokratycznym.