Autor: Jolanta Loritz‑Dobrowolska

Przedmiot: biologia

Temat: Wpływ ukształtowania powierzchni na różnorodność biologiczną

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• opisuje czynniki kształtujące bioróżnorodność;

• charakteryzuje wpływ ukształtowania powierzchni na bogactwo gatunków;

• sprawdza wpływ warunków środowiska na kiełkowanie nasion;

• analizuje hipotezy powstawania wzorców różnorodności biologicznej.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• kształcenie wyprzedzające;

• IBSE – nauczanie przez dociekanie naukowe.

Metody i techniki nauczania:

• odwrócona klasa;

• ćwiczenia laboratoryjne;

• praca z mapą interaktywną (multimedium);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• przygotowane wcześniej przez uczniów zestawy doświadczalne.

Przed lekcją:

1. Wszyscy uczniowie zapoznają się z treścią e‑materiału.

2. Na tydzień przed zajęciami uczniowie przygotowują zestawy doświadczalne wg instrukcji (zob. materiały pomocnicze).

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel inicjuje pogadankę na temat: „Czy Ziemia zawsze wyglądała tak, jak obecnie? Co się zmieniło? Jakie czynniki wpływają na organizmy?”. Uczniowie wypowiadają się swobodnie na podstawie przeczytanego rozdziału. Nauczyciel dąży do tego, by w swoich wypowiedziach uczniowie odnieśli się do temperatury i ukształtowania powierzchni jako czynników decydujących o rozmieszczeniu organizmów.

2. Nauczyciel przypomina terminy „problem badawczy” i „hipoteza”. Prosi uczniów o zapisanie problemu badawczego oraz postawienie hipotez do przygotowanego tydzień wcześniej doświadczenia dotyczącego wpływu temperatury i nachylenia na kiełkowanie nasion. Następnie informuje, że w dalszej części lekcji uczniowie zajmą się odczytaniem i opracowaniem wyników, wyciągną wnioski i ocenią, czy hipotezy zostały potwierdzone.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie w czterech grupach opracowują wyniki doświadczeń: projektują tabele, określają liczbę wykiełkowanych nasion, wpisują wyniki do tabel, analizują uzyskane dane, wyciągają wnioski.

2. Grupy kolejno prezentują swoje wyniki i wnioski oraz zapisują je, np. na tablicy. Wybierają najbardziej poprawne wersje.

3. Nauczyciel poleca uczniom wykonanie ćwiczenia 7 z sekcji „Sprawdź się” (w którym mają za zadanie – na podstawie podanych informacji – odczytać z wykresu, która z gór regionu Jinggang charakteryzuje się największym bogactwem rodzin, oraz uzasadnić stwierdzenie: „Bogactwo gatunków w regionie Jinggang zależy m.in. od warunków klimatycznych”). Uczniowie porównują w parach swoje odpowiedzi. Wybrane osoby przedstawiają rozwiązania na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel prosi uczniów o ponowne zapoznanie się z grafiką interaktywną i wykonanie zamieszczonych pod nią poleceń. Wyświetla na tablicy hipotezy nt. przyczyn zróżnicowania rozmieszczenia gatunków na kuli ziemskiej i proponuje temat dyskusji: „Która z hipotez, twoim zdaniem, najlepiej tłumaczy obserwowane rozmieszczenie gatunków?”.

2. Uczniowie wypowiadają się, nauczyciel moderuje dyskusję i podsumowuje ją, np. „Te hipotezy się nie wykluczają, ale uzupełniają. Potwierdzają to częściowo wyniki analizy danych, lecz potrzebne są dalsze badania”.

Praca domowa:

1. Dla wszystkich: Wykonaj ćwiczenia od 1 do 6 oraz 8.

2. Dla chętnych: Sporządź prezentację, plakat lub gazetkę ścienną na temat bioróżnorodności wybranych gór w układzie piętrowym.

Materiały pomocnicze:

• Andrew S. Pullin, Biologiczne podstawy ochrony przyrody, tłum. (red.) January Weiner, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania grafiki interaktywnej:

Grafikę interaktywną można również wykorzystać na lekcjach dotyczących biomów na kuli ziemskiej lub wpływu klimatu na bioróżnorodność.