Dla nauczyciela
Autor: Jolanta Loritz‑Dobrowolska
Przedmiot: biologia
Temat: Wpływ ukształtowania powierzchni na różnorodność biologiczną
Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne:
Uczeń:
opisuje czynniki kształtujące bioróżnorodność;
charakteryzuje wpływ ukształtowania powierzchni na bogactwo gatunków;
sprawdza wpływ warunków środowiska na kiełkowanie nasion;
analizuje hipotezy powstawania wzorców różnorodności biologicznej.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
kształcenie wyprzedzające;
IBSE – nauczanie przez dociekanie naukowe.
Metody i techniki nauczania:
odwrócona klasa;
ćwiczenia laboratoryjne;
praca z mapą interaktywną (multimedium);
dyskusja.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
przygotowane wcześniej przez uczniów zestawy doświadczalne.
Przed lekcją:
Wszyscy uczniowie zapoznają się z treścią e‑materiału.
Na tydzień przed zajęciami uczniowie przygotowują zestawy doświadczalne wg instrukcji (zob. materiały pomocnicze).
Przebieg lekcji
Faza wstępna:
Nauczyciel inicjuje pogadankę na temat: „Czy Ziemia zawsze wyglądała tak, jak obecnie? Co się zmieniło? Jakie czynniki wpływają na organizmy?”. Uczniowie wypowiadają się swobodnie na podstawie przeczytanego rozdziału. Nauczyciel dąży do tego, by w swoich wypowiedziach uczniowie odnieśli się do temperatury i ukształtowania powierzchni jako czynników decydujących o rozmieszczeniu organizmów.
Nauczyciel przypomina terminy „problem badawczy” i „hipoteza”. Prosi uczniów o zapisanie problemu badawczego oraz postawienie hipotez do przygotowanego tydzień wcześniej doświadczenia dotyczącego wpływu temperatury i nachylenia na kiełkowanie nasion. Następnie informuje, że w dalszej części lekcji uczniowie zajmą się odczytaniem i opracowaniem wyników, wyciągną wnioski i ocenią, czy hipotezy zostały potwierdzone.
Faza realizacyjna:
Uczniowie w czterech grupach opracowują wyniki doświadczeń: projektują tabele, określają liczbę wykiełkowanych nasion, wpisują wyniki do tabel, analizują uzyskane dane, wyciągają wnioski.
Grupy kolejno prezentują swoje wyniki i wnioski oraz zapisują je, np. na tablicy. Wybierają najbardziej poprawne wersje.
Nauczyciel poleca uczniom wykonanie ćwiczenia 7 z sekcji „Sprawdź się” (w którym mają za zadanie – na podstawie podanych informacji – odczytać z wykresu, która z gór regionu Jinggang charakteryzuje się największym bogactwem rodzin, oraz uzasadnić stwierdzenie: „Bogactwo gatunków w regionie Jinggang zależy m.in. od warunków klimatycznych”). Uczniowie porównują w parach swoje odpowiedzi. Wybrane osoby przedstawiają rozwiązania na forum klasy.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel prosi uczniów o ponowne zapoznanie się z grafiką interaktywną i wykonanie zamieszczonych pod nią poleceń. Wyświetla na tablicy hipotezy nt. przyczyn zróżnicowania rozmieszczenia gatunków na kuli ziemskiej i proponuje temat dyskusji: „Która z hipotez, twoim zdaniem, najlepiej tłumaczy obserwowane rozmieszczenie gatunków?”.
Uczniowie wypowiadają się, nauczyciel moderuje dyskusję i podsumowuje ją, np. „Te hipotezy się nie wykluczają, ale uzupełniają. Potwierdzają to częściowo wyniki analizy danych, lecz potrzebne są dalsze badania”.
Praca domowa:
Dla wszystkich: Wykonaj ćwiczenia od 1 do 6 oraz 8.
Dla chętnych: Sporządź prezentację, plakat lub gazetkę ścienną na temat bioróżnorodności wybranych gór w układzie piętrowym.
Materiały pomocnicze:
Andrew S. Pullin, Biologiczne podstawy ochrony przyrody, tłum. (red.) January Weiner, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania grafiki interaktywnej:
Grafikę interaktywną można również wykorzystać na lekcjach dotyczących biomów na kuli ziemskiej lub wpływu klimatu na bioróżnorodność.