Dla nauczyciela
Autor: Piotr Mazur
Przedmiot: filozofia
Temat: Współczesny podział dyscyplin filozoficznych
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, uczniowie klasy I liceum, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
Cele lekcji (językiem ucznia):
Poznasz historycznie pierwsze podziały dyscyplin filozoficznych.
Przeanalizujesz tzw. „klasyczne dyscypliny filozoficzne”.
Zapoznasz się z procesem powstawania nauk szczegółowych.
Nauczysz się formułować pytania dotyczące klasycznych dyscyplin filozoficznych.
Uporządkujesz swoją wiedzę z zakresu podziału filozofii na konkretne dyscypliny.
Cele operacyjne. Uczeń:
rozpoznaje wpływ starożytnej filozofii greckiej na europejską kulturę późniejszych epok, a zwłaszcza na literaturę piękną, naukę i religię;
zna i charakteryzuje główne dyscypliny filozoficzne, opisuje ich problematykę i posługuje się odpowiednią terminologią;
dostrzega w poglądach filozofów paradygmaty myślowe, które są obecne w kulturze na przestrzeni wieków.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczenia przedmiotowe;
z użyciem komputera;
dyskusja;
ilustracja interaktywna;
prezentacje.
Formy zajęć:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami i dostępem do Internetu;
zasoby multimedialne zawarte w emateriale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg zajęć:
Przed lekcją
Nauczyciel tydzień przed lekcją dzieli klasę na sześć grup. Każda grupa losuje jedną z sześciu tzw. „klasycznych dyscyplin filozoficznych”: etykę, aksjologię, estetykę, epistemologię, metafizykę, antropologię. Uczniowie mają za zadanie przygotować prezentację na wylosowany temat. Uczestnicy samodzielnie ustalają plan pracy w swojej grupie – zadania do realizacji, podział czynności do wykonania i formy realizacji. Uczniowie w swoich domach zapoznają się z treściami zasobów multimedialnych i materiałami przygotowanymi przez nauczyciela (filmy, animacje, artykuły, prezentacje, materiały dźwiękowe, ciekawe strony internetowe itp.).
Faza wstępna
Nauczyciel podaje temat i cele lekcji. Uczniowie wspólnie ustalają kryteria sukcesu.
Ustalenie definicji pojęć: „dziedzina”, „dyscyplina” na drodze rozmowy kierowanej. Przedstawienie planu prezentacji uczniów.
Faza realizacyjna
Prezentacje. Uczniowie prezentują opracowane zagadnienia, wyjaśniają pojęcia. Po zakończonej prezentacji następuje tura pytań i odpowiedzi. Widzowie i nauczyciel zadają pytania prezentującym, ci odpowiadają według swojej wiedzy. Na samym końcu cały zespół klasowy ocenia prezentacje według przyjętych przed lekcją kryteriów. Nauczyciel udziela uczniom informacji zwrotnej, wskazując mocne i słabe strony ich wystąpień.
Praca z multimedium. Uczniowie zapoznają się z grafiką interaktywną w materiale. Uczniowie w parach pracują nad odpowiedziami do poleceń nr 1 i 2.
Jeśli wystarczy czasu, uczniowie rozwiązują ćwiczenia w zakładce „Sprawdź się”: nr 1‑3.
Faza podsumowująca
Nauczyciel zadaje pytania podsumowujące, np.:
– W którym momencie historii filozofii możemy mówić o jej podziale na konkretne dyscypliny?
– Czy filozofia już u zarania swoich dziejów mogła być dzielona na pewne dziedziny, czy raczej mogło to nastąpić dopiero po pewnym okresie jej rozwoju?
– Co myślicie o stwierdzeniu, że wszystkie nauki bezpośrednio lub pośrednio wywodzą się z filozofii? Czy znacie jakąś naukę, która przeczyłaby tej tezie?Chętny uczeń podsumowuje lekcję.
Praca domowa
Uczniowie rozwiązują ćwiczenia otwarte z e‑materiału: nr 4, 5 oraz 9.
Materiały pomocnicze:
Artur Andrzejuk, Dyscypliny filozoficzne, „Pro Fide Rege et Lege” 2006, nr 2, s. 57‑60.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Nauczyciel może wykorzystać grafikę interaktywną do podsumowania lekcji.