Sprawdź się
Znając arystotelesowski podział nauk, połącz w pary ich nazwy z odpowiednimi definicjami.
Ich celem jest wytwarzanie przedmiotów., Nie należą do żadnej z grup nauk, lecz wspierają je wszystkie., Ich celem jest mądrość, czyli wiedza dla samej wiedzy., Ich celem jest wychowanie, czyli wiedza do zastosowania w życiu codziennym.
| Nauki pojetyczne | |
| Nauki praktyczne | |
| Pozostałe | |
| Nauki teoretyczne |
Uzupełnij poniższą tabelę w taki sposób, aby obrazowała podział nauk zaproponowany przez Stagirytę.
logika, sztuki piękne, polityka, retoryka, matematyka, etyka, rzemiosła, fizyka, metafizyka
| teoretyczne | |
|---|---|
| praktyczne | |
| wytwórcze | |
| nauki pozostałe |
Szymon poszedł po zakupy. Było późno, tuż przed zamknięciem sklepu, więc spieszył się i w roztargnieniu nie zauważył, że kasjerka pomyliła się przy wydawaniu mu pieniędzy. Zamiast wydać mu resztę z banknotu o nominale pięćdziesiąt złotych, którym zapłacił, wydała mu resztę wraz z tym banknotem. Dopiero w domu spostrzegł, że ma w portfelu za dużo pieniędzy. Szymon postanowił więc, że następnego dnia odda kasjerce należność. Nie zastał jej jednak w sklepie i z powodu natłoku codziennych obowiązków, zapomniał o całej sprawie. Gdy po kilku dniach przypomniał sobie i ponownie poszedł po zakupy, dowiedział się, że ekspedientka już nie pracuje, ponieważ któregoś dnia, po jej zmianie, w kasie brakowało pięćdziesięciu złotych. Szymon oddał więc pieniądze bezpośrednio kierownikowi, ponieważ uznał, że nie należą one do niego. Wrócił do domu, mając wyrzuty sumienia i myśląc, że gdyby poświęcił się tej sprawie nieco bardziej, roztargniona kasjerka nie straciłaby pracy.
W e‑materiale znajdują się dwa przykłady egzemplifikacji stoicko‑epikurejskiego ujęcia relacji trzech dyscyplin filozoficznych. Są nimi metafory jajka i sadu. Oprócz nich stoicy obmyślili też metaforę żywego stworzenia, gdzie kościec przedstawia logikę, mięśnie i skóra – fizykę, a dusza – etykę. Zastanów się i opisz własny przykład egzemplifikujący relację pomiędzy logiką, fizyką i etyką, a następnie go uzasadnij.
Na podstawie wiadomości z e‑materiału wskaż, jaką problematyką zajmują się poszczególne działy filozofii.
Etyka nikomachejskaPonieważ rozważania niniejsze mają – w przeciwstawieniu do wszystkich innych – cel nie teoretyczny (zastanawiamy się bowiem nad dzielnością [tzn. cnotą] nie dla poznania, czym ona jest, lecz po to, aby stać się dzielnymi, bo w przeciwnym wypadku nie mielibyśmy żadnego pożytku z tych rozważań), przeto musimy zastanowić się nad zagadnieniami związanymi z działaniem, a mianowicie, w jaki sposób należy go dokonywać; ono bowiem rozstrzyga też – jak już o tym była mowa – o kierunku naszych trwałych dyspozycji. Że więc należy postępować zgodnie ze słuszną oceną, to jest pogląd powszechny, który przyjmijmy jako założenie.
Niżej będzie o tym mowa, na czym polega owa słuszna ocena i jaki jest jej stosunek do innych zalet. Z góry zaś na to jedynie zgodzić się trzeba, że wszelkie zagadnienia praktyczne przedstawiać należy w ogólnym zarysie tylko, a nie w sposób ścisły, jak to już zresztą na początku powiedzieliśmy, że żądać należy zawsze opracowania zgodnego z naturą przedmiotu. Otóż kwestie dotyczące postępowania i tego, co pożyteczne, nie dopuszczają żadnych stałych określeń, podobnie jak zagadnienie tego, co jest zdrowe. Jeśli zaś tak się rzecz ma w odniesieniu do kwestii ogólnych, to tym bardziej nie może być dokładne opracowanie poszczególnych kwestii jednostkowych; nie podpada ono bowiem pod żadną sztukę ani pod żadne przepisy, lecz sami działający muszą zawsze stosować się do danych okoliczności, jak się to dzieje też przy wykonywaniu sztuki lekarza czy sternika.
Źródło: Arystoteles, Etyka nikomachejska, tłum. Daniela Gromska, Warszawa 1957, s. 45–46.
Opisz własnymi słowami, jak w kolejnych podziałach dyscyplin filozoficznych (stoicko‑epikurejskiej, arystotelesowskiej i współczesnej) zmieniała się rola i zadania fizyki jako dziedziny filozoficznej.