Dla nauczyciela
Autor: Dorota Czarny
Przedmiot: historia
Temat: Koniec „najdłuższej wojny nowoczesnej Europy”. Powstanie wielkopolskie 1918–1919
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
zakres podstawowy
XLI. Walka o odrodzenie państwa polskiego po I wojnie światowej.
Uczeń:
3) charakteryzuje proces kształtowania się polskiej granicy z Niemcami z uwzględnieniem powstania wielkopolskiego, powstań śląskich i plebiscytów;
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,
kompetencje obywatelskie.
Cele operacyjne:
Uczeń:
wskazuje, co przesądziło o tym, że powstanie wielkopolskie było pierwszym polskim zrywem niepodległościowym, który się udał;
dowiaduje się, dlaczego doszło do wybuchu powstania, a powstańcy musieli samodzielnie stawić czoło zaborcom;
wyjaśnia, jakie znaczenie miało powstanie wielkopolskie dla Polaków po zakończeniu I wojny światowej.
Strategie nauczania:
konstruktywizm.
Metody i techniki nauczania:
wędrujące plakaty,
rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych,
dyskusja.
Formy zajęć:
praca indywidualna,
praca w grupach,
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki,
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale,
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda,
flipcharty i markery.
Przebieg zajęć:
Przed lekcją
Nauczyciel prosi uczniów, aby zapoznali się z tekstem e‑materiału w taki sposób, by móc swoimi słowami streścić przeczytany materiał.
Faza wstępna
Nauczyciel przedstawia temat i główny cel zajęć: Wskażecie, co miało wpływ na zwycięstwo Polaków w powstaniu wielkopolskim. Kto się do tego przyczynił i jak zostało przeprowadzone.
Faza realizacyjna
Nauczyciel dzieli klasę na grupy, rozdaje im arkusze z pytaniami i markery. Grupy wybierają swojego przedstawiciela – lidera. Następnie prowadzący informuje uczniów, że będą pracować metodą „wędrujących plakatów”. W razie konieczności przypomina, na czym ona polega (każda grupa zapisuje odpowiedź na zadane pytanie na plakacie i przekazuje go do uzupełnienia następnej grupie; rund jest tyle, ile grup). Uczniowie przygotowują odpowiedzi na pytania:
W jaki sposób społeczeństwo było przygotowywane do wybuchu powstania?
Jakie organy i organizacje polityczne zaczęły powstawać na terenach zaboru pruskiego?
Jakie znaczenie miał przyjazd Ignacego Jana Paderewskiego do Poznania?
W którym momencie rozpoczęło się powstanie i kto nim dowodził?
Po zakończonej pracy przedstawiciele każdej grupy odczytują przygotowane odpowiedzi. Zawieszają plakaty w widocznym miejscu, by wspólnie dokonać analizy i postawić wnioski.
Następnie nauczyciel dzieli klasę na pięć grup i prosi o wytypowanie w każdej przedstawiciela. Wylosuje on miejscowość, w której prowadzone były walki.
Uczniowie zapoznają się z informacjami zawartymi w sekcji „Mapa interaktywna” lub z innymi źródłami. Zadaniem uczniów jest krótkie przedstawienie miejsca walki oraz sposobu, w jaki została ona upamiętniona.
Uczniowie po wyznaczonym czasie prezentują wybraną przez siebie miejscowość. Pozostałe grupy uważnie się przysłuchują.
Nauczyciel prosi uczniów, aby wykonali ćwiczenia 1, 4, 6, 7 i 8. Następnie uczniowie wspólnie omawiają swoje odpowiedzi, a nauczyciel udziela im informacji zwrotnej.
Faza podsumowująca
Nauczyciel prosi uczniów o zebranie wniosków, jakie im się nasuwają w związku z lekcją. Wybrana lub wskazana osoba zapisuje je na tablicy.
Na zakończenie prowadzący prosi uczniów o samoocenę i ocenę pracy grup na zajęciach. Najaktywniejsze osoby lub grupy otrzymują oceny.
Praca domowa:
Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia.
Wyobraź sobie, że jesteś redaktorem gazety poznańskiej i naocznym świadkiem wydarzeń towarzyszących przyjazdowi Ignacego Paderewskiego do Polski. Napisz artykuł opisujący, w jaki sposób pianista i kompozytor wpłynął na mieszkańców swoimi przemowami.
Materiały pomocnicze:
Wspomnienia z powstania wielkopolskiego, oprac. J. Karwat, Poznań 2007.
J. Dowbor‑Muśnicki, Moje wspomnienia, Poznań 2013, oprac. Wielkopolska biblioteka, Poznań.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Uczniowie na podstawie multimedium mogą przygotować prezentację multimedialną opisującą współczesne miejsca pamięci – pomniki wydarzeń związanych z powstaniem wielkopolskim.