Autorka scenariusza: Sabina Świtała

Temat: Tematy i motywy literatury sentymentalnej

Adresat

III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa

Zakres podstawowy

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich.

Uczeń:

1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.

2. Odbiór tekstów kultury.

Uczeń:

1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;

2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;

5) charakteryzuje główne prądy filozoficzne oraz określa ich wpływ na kulturę epoki.

III. Tworzenie wypowiedzi.

1. Elementy retoryki.

Uczeń:

1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;

2) wskazuje i rozróżnia cele perswazyjne w wypowiedzi literackiej i nieliterackiej;

3) rozumie i stosuje w tekstach retorycznych zasadę kompozycyjną (np. teza, argumenty, apel, pointa);

4) wyjaśnia, w jaki sposób użyte środki retoryczne (np. pytania retoryczne, wyliczenia, wykrzyknienia, paralelizmy, powtórzenia, apostrofy, przerzutnie, inwersje) oddziałują na odbiorcę.

Zakres rozszerzony

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

2. Odbiór tekstów kultury.

Uczeń:

2) wykorzystuje teksty naukowe w interpretacji dzieła sztuki.

II. Kształcenie językowe.

2. Zróżnicowanie języka.

Uczeń:

6) rozpoznaje i charakteryzuje styl indywidualny (dzieła literackiego, autora) oraz styl typowy (gatunku literackiego, prądu literackiego, epoki) i wykorzystuje tę wiedzę w interpretacji utworu literackiego.

Kształtowane kompetencje kluczowe

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne

Uczeń:

• nazywa tematy i motywy charakterystyczne dla sentymentalizmu;

• tworzy notatkę wizualną dotyczącą tematów i motywów charakterystycznych dla sentymentalizmu;

• analizuje zastosowanie konwencjonalnych chwytów sentymentalnych w wierszu Do Justyny. Tęskność na wiosnę Franciszka Karpińskiego;

• formułuje argumenty przemawiające za atrakcyjnością literatury sentymentalnej.

Strategie nauczania

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania

• metoda oglądowa;

• pogadanka;

• metoda ćwiczeń przedmiotowych;

• praca z tekstem;

• metody aktywizujące – kalambury; kosz i walizeczka;

• sketchnoting.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca całego zespołu klasowego;

• praca w grupach.

Środki dydaktyczne

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/ tablica, pisak/ kreda;

• kartki z hasłami do kalamburów.

Przed zajęciami

Przed zajęciami uczniowie zapoznają się z wybranymi tekstami (o charakterze naukowym lub popularnonaukowym) dotyczącymi sentymentalizmu jako nurtu literatury oświeceniowej.

Przebieg zajęć

Faza wstępna

1. Uczniowie biorą udział w kalamburach (hasła mogą być przedstawiane gestami bądź rysunkami) dotyczących sentymentalizmu. Jedna osoba pokazuje/ rysuje, pozostałe odgadują. Kartki z hasłami przygotowuje nauczyciel. Przykładowe hasła: uczucia, emocje, serce, natura, indywidualizm, poetyckość, wrażliwość, folklor.

2. Podanie celu i tematu zajęć.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie słuchają nagrania z multimedium bazowego, tworzą notatkę dotyczącą tematów i motywów charakterystycznych dla polskiej poezji sentymentalnej. Notatka powinna zostać wykonana techniką sketchnotingu. Technika polega na zapisywaniu zdobytych informacji w formie wizualnej – za pomocą słów, rysunków, różnych elementów graficznych – strzałek, linii, chmurek.

2. Czytają tekst Franciszka Karpińskiego pt. Do Justyny. Tęskność na wiosnę, wskazują w nim elementy charakterystyczne dla poezji sentymentalnej.

3. Uczestnicy zajęć wykonują ćwiczenia 2, 3, 4, 8. Wyniki pracy omawiane są na forum i komentowane przez uczniów oraz nauczyciela.

4. Młodzież w parach dzieli się swoimi przemyśleniami na temat literatury sentymentalnej. Formułuje własną ocenę nurtu.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel wywiesza na tablicy ilustracje z koszem i walizką. Uczniowie otrzymują po dwie karteczki samoprzylepne, na jednej z nich zapisują, co może się podobać w literaturze sentymentalizmu, na drugiej, co może być źródłem krytyki. Pierwszą z kartek umieszczają przy walizce, drugą przy koszu.

2. Jeden z uczniów odczytuje zapisy na kartkach.

Praca domowa:

1) Zadanie domowe z e‑materiału.

2) Napisz przemówienie, w którym przekonasz słuchaczy do czytania literatury sentymentalnej. Odwołaj się do fragmentów tekstów literackich, które omawiane były na zajęciach.

Materiały pomocnicze:

A. Baj, MYŚLOGRAFIA – ćwiczenia na start, Stargard 2018 [ebook].

T. Kostkiewiczowa, Motywy i tematy literatury sentymentalizmu, w: tejże, Klasycyzm, sentymentalizm, rokoko. Szkice o prądach literackich polskiego Oświecenia, Warszawa 1975, s. 240‒264.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Multimedium bazowe można wykorzystać jako wprowadzenie do zajęć.