Sprawdź się

Pokaż ćwiczenia:

Ćwiczenie 1

Uzasadnij, że wiersz Franciszka Karpińskiego Do Justyny. Tęskność na wiosnę jest przykładem liryki osobistej.

R1NUXOFCNMMWk

(Uzupełnij).

Przypomnij sobie, jakie są kryteria podziału liryki na dwa typy – lirykę pośrednią i lirykę bezpośrednią.

Sprawdź, czy w podanym przez ciebie uzasadnieniu znalazły się następujące argumenty:

Wiersz Do Justyny. Tęskność na wiosnę jest przykładem liryki osobistej, ponieważ:

1. Podmiot liryczny wypowiada się w 1 os. lp. (Jużem dość ziemię łzami urosił), występują zaimki dzierżawcze (memu światłu, mojej pszenicy, mój ptaszek, mój kwiatek) oraz zaimek osobowy mi;

2. Podmiot liryczny tęskni za ukochaną, a jego wypowiedź ma osobisty charakter.

111

Ćwiczenie 2

Scharakteryzuj postać mówiącą w wierszu. Na podstawie każdej strofy nazwij jej uczucia i sposób ich wyrażania.

R2iD4S4JS8WzW

Strofa I. Uczucia podmiotu lirycznego (Uzupełnij). Sposób wyrażania emocji (Uzupełnij). Strofa II. Uczucia podmiotu lirycznego (Uzupełnij). Sposób wyrażania emocji (Uzupełnij). Strofa III. Uczucia podmiotu lirycznego (Uzupełnij). Sposób wyrażania emocji (Uzupełnij). Strofa IV. Uczucia podmiotu lirycznego (Uzupełnij). Sposób wyrażania emocji (Uzupełnij). Strofa V. Uczucia podmiotu lirycznego (Uzupełnij). Sposób wyrażania emocji (Uzupełnij).

Zwróć uwagę na porównania ukochanej do różnych zjawisk przyrody.

Zwróć uwagę na to, że strofy zbudowane są na zasadzie kontrastu, budząca się do życia przyroda powoduje ból i przygnębienie podmiotu lirycznego. Sprawdź, czy w twojej odpowiedzi znalazły się rzeczowniki nazywające uczucia: rozczarowanie, rozgoryczenie, smutek, melancholia, rozżalenie, zatroskanie.

R1AoE5IzN1sPR11

Ćwiczenie 3

Zastanów się, jakie środki stylistyczne służą kreacji podmiotu lirycznego jako człowieka sentymentalnego. Podaj przykłady środków.

Przeanalizuj, jakie środki stylistyczne służą kreacji podmiotu lirycznego jako człowieka sentymentalnego. Uzupełnij tabelę, podając przykłady i funkcje środków.

pytanie retoryczne, wykrzyknienie
(eksklamacja), apostrofa

Nazwa środka stylistycznego	Przykład z tekstu
pytanie retoryczne
wykrzyknienie (eksklamacja)
apostrofa

Ćwiczenie 4

Ra5qc5E2K0rZo

Określ, jaką funkcję w tekście pełnią wskazane środki stylistyczne: wykrzyknienie, apostrofa, pytanie retoryczne.

Sprawdź w słowniku terminów literackich definicje wskazanych środków stylistycznych.

W pytaniu retorycznym znajduje się również antyteza. Zastanów się, czym jest dla podmiotu lirycznego „światło”. Wykrzyknienia występują w ostatnich wersach zwrotek. Nazwij emocje, jakie wyrażają.

R5ajp2IIRIbCl2

Ćwiczenie 5

W tekście wiersza wskaż czasowniki lub bezokoliczniki opisujące wiosnę i związane z podmiotem lirycznym. Już tyle razy słońce wracało i blaskiem swoim dzień szczyci, a memu światłu cóż to się stało, że mi dotychczas nie świéci? Już się i zboże do góry wzbiło, i ledwie nie kłos chce wydać; całe się pole zazieleniło‒ mojej pszenicy nie widać! Już słowik w sadzie zaczął swe pieśni, gaj mu się cały odzywa, kłócą powietrze ptaszkowie leśni; a mój mi ptaszek nie śpiéwa! Już tyle kwiatów ziemia wydała po onegdajszej powodzi, w różne się barwy łąka przybrała; a mój mi kwiatek nie schodzi!

Ćwiczenie 5

R1Ip0TXN4tHTY

(Uzupełnij) Już tyle razy słońce wracało i blaskiem swoim dzień szczyci, a memu światłu cóż to się stało, że mi dotychczas nie świéci? Już się i zboże do góry wzbiło, i ledwie nie kłos chce wydać; całe się pole zazieleniło ‒ mojej pszenicy nie widać! Już słowik w sadzie {opisujące wiosnę} zaczął {/opisujące wiosnę} swe pieśni, gaj mu się cały odzywa, kłócą powietrze ptaszkowie leśni; a mój mi ptaszek nie śpiéwa! Już tyle kwiatów ziemia wydała po onegdajszej powodzi, w różne się barwy łąka przybrała; a mój mi kwiatek nie schodzi!.

Ćwiczenie 6

Wyciągnij wnioski z analizy, odpowiadając na pytanie, czemu służy opozycja form gramatycznych. Swoją odpowiedź sformułuj w trzech zdaniach.

RKGwtVjtINllR

(Uzupełnij).

Zwróć uwagę, według jakich kategorii gramatycznych można zaklasyfikować wyróżnione czasowniki.

Poeta opisuje wiosnę, używając czasu przeszłego; podkreśla w ten sposób cykliczność pory roku, która dzięki tej powtarzalności daje człowiekowi poczucie bezpieczeństwa, stabilności. Określenia związane z podmiotem lirycznym należą do czasu teraźniejszego i są połączone z partykułą przeczącą „nie”. Podkreślają one tęsknotę mężczyzny za ukochaną Justyną.

Ćwiczenie 7

W jednym bądź dwóch zdaniach wykaż związek między toposem arkadyjskim a tematem wiersza Franciszka Karpińskiego.

R15FN6YQOAfJE

(Uzupełnij).

Jeśli nie pamiętasz, czym charakteryzuje się topos arkadyjski, możesz sprawdzić w słowniku dołączonym do lekcji.

Poeta wykorzystał jeden z podstawowych motywów literatury sentymentalnej – topos arkadyjski, aby podkreślić szczerość, naturalność uczuć zakochanego mężczyzny, nazywanego „gospodarzem zewsząd stroskanym”.
Sceneria utworu jest wiejska (idylliczna), a podmiot liryczny określa siebie jako gospodarza, a więc jest człowiekiem blisko związanym z naturą, ziemią. Są to tematy charakterystyczne dla utworów, w których występuje topos arkadyjski.

Ćwiczenie 8

Odpowiedz na pytanie, w jaki sposób poeta przedstawił paralelę między światem natury a przeżyciami człowieka.

R1YuRTp3JJbKN

(Uzupełnij).

Paralela polega na wykazaniu podobieństw – analogicznych cech między porównywanymi zjawiskami.

Poeta zestawił postać ukochanej, do której tęskni, ze wschodami i zachodami słońca, wzrastającym zbożem, słowikiem i kwiatami. Podkreślił cykliczność wielu procesów zachodzących w naturze, aby wykazać nieprzewidywalność uczuć kobiety.

Praca domowa

Sparafrazuj w dowolnej formie wypowiedzi sielankę pt. Do Justyny. Tęskność na wiosnę.

Sparafrazuj sielankę Do Justyny. Tęskność na wiosnę, zapisując ją w dowolnej literackiej formie prozatorskiej, np. jako opowiadanie.

Audiobook

Dla nauczyciela

Sprawdź się