Autor: Izabela Strączek

Temat: Od federacji plemion do wspólnego królestwa Franków

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wskazuje tereny zajmowane przez Franków oraz nazywa dwie najważniejsze grupy plemienne,

• analizuje, w jaki sposób powstało państwo frankijskie,

• przedstawia osiągnięcia dwóch władców frankijskich: Childeryka i Chlodwiga.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• lekcja odwrócona.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• mapa myśli;

• metoda akwarium.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją

Uczniowie zapoznają się z treścią e‑materiału (bez prezentacji multimedialnej i ćwiczeń), żeby móc przeczytany materiał streścić własnymi słowami i rozwiązać zadania oraz brać udział w dyskusji.

Faza wstępna

1. Nauczyciel przedstawia temat i cel zajęć: Dowiecie się, jakie były początki państwa Franków, i przeanalizujecie, co doprowadziło do jego powstania.

2. Na początek prosi uczniów, aby przypomnieli, jakie wydarzenia, hasła oraz pojęcia kojarzą im się z historią Europy w pierwszych wiekach naszej ery (IV–V w.). Uczniowie podają swoje propozycje, wśród nich powinny się pojawić takie hasła jak: wielka wędrówka ludów, plemiona germańskie, rozpad imperium rzymskiego na cesarstwo zachodnio- i wschodniorzymskie, upadek Rzymu. Jedna osoba może zapisywać pomysły uczniów na tablicy.

Faza realizacyjna

1. Następnie nauczyciel prosi uczniów, by podzielili się na dwie grupy. Informuje, że będą uczestniczyć w dyskusji na temat: W jaki sposób z rozproszonych plemion można stworzyć jedno królestwo? Wyjaśnia, że ten typ dyskusji określany jest jako akwarium. Zaprasza pierwszą grupę, aby usiadła w kręgu i dyskutowała na zadany temat, uwzględniając wiedzę o ówczesnej sytuacji społecznej i politycznej, przyswojoną także z e‑materiału. (Jeśli uczniowie nie potrafią sami znaleźć argumentów, nauczyciel może na początku udzielić im podpowiedzi: Jakie plemiona i skąd pojawiały się na terenach Europy? Jak wyglądały ich stosunki z Rzymem? Z ludnością lokalną? W jaki sposób władcy plemienni zdobywali władzę? Jakie były ówczesne warunki gospodarcze i społeczne, system władzy?).

2. Nauczyciel wyjaśnia, że w tym samym czasie druga grupa zajmuje miejsca dookoła i obserwuje przebieg dyskusji. Jej zadaniem jest analiza doboru i skuteczności argumentów, przestrzegania zasad i ogólnego przebiegu debaty. Nauczyciel wyznacza dokładny czas dyskusji. Przypomina też zasady obowiązujące w czasie dyskusji, np. mówić zwięźle i na temat, nie obrażać innych, nie przerywać innym, nie podnosić głosu, słuchać uważnie wypowiedzi innych itp.

3. Dyskusja uczniów. Po zakończeniu nauczyciel prosi wybranych/chętnych uczniów z drugiego kręgu o dokonanie oceny umiejętności prowadzenia dyskusji, trzymania się tematu, doboru argumentów itp. kolegów z grupy dyskutującej.

4. Uczniowie na bazie uzyskanych wiadomości wykonują indywidualnie ćwiczenia 1, 3 i 5 z sekcji „Sprawdź się” dotyczące charakterystyki plemion frankijskich. Nauczyciel sprawdza poprawność odpowiedzi.

5. Praca z multimedium („Prezentacja multimedialna”). Nauczyciel prosi, aby uczniowie w parach zapoznali się z prezentacją i wykonali polecenie nr 2: „Wymień najcięższe kary wymienione w cytowanym fragmencie. Następnie wyjaśnij, od czego uzależniona była wysokość kary za zabójstwo”. Wybrana para lub ochotnicy przedstawiają swoją propozycję, pozostali uczniowie mogą ją uzupełniać.

Faza podsumowująca

1. Uczniowie podsumowują swoją wiedzę z wykorzystaniem mapy myśli. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy do czterech uczniów. Każda grupa na środku kartki A4 wpisuje główne hasło „Państwo Franków” i rysuje gałęzie mapy. Powinny rozchodzić się promieniście i rozdzielać na kolejne gałęzie. Słowa, które zostaną umieszczone nad gałęziami, powinny być słowami kluczami, które wyrażają istotę myśli lub zagadnienia. Po wykonaniu pracy nauczyciel prosi o omówienie mapy myśli przedstawicieli wybranych grup.

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia 7 i 8 z sekcji „Sprawdź się”.

2. (Dla uczniów chętnych) Wykonaj polecenie nr 3 dołączone do prezentacji multimedialnej.

Materiały pomocnicze:

Historia Europy pod red. A. Mączaka, Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław 1997.

N. Davies, Europa. Rozprawa historyka z historią, Wydawnictwo Znak, Kraków 2001.

H. Manikowska, J. Tazbirowa, Historia. Średniowiecze, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1993.

Wielka historia świata – tom 4. Kształtowanie średniowiecza pod red. M. Salamona, Świat Książki, Kraków 2005.

B. Zientara, Historia powszechna średniowiecza, Wydawnictwo Trio, Warszawa 2000.

R. Collins, Europa wczesnośredniowieczna 300 – 1000, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1996.

I. Wood, Królestwa Merowingów. Władza – społeczeństwo – kultura 450–751, tłum. M. Wilk, Warszawa 2013.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą wykorzystać informacje zawarte w prezentacji multimedialnej do przygotowania się do lekcji powtórkowej dotyczącej państwa Franków i Karolingów.