Autor: Anna Grabarczyk

Temat: Nowatorstwo realizacji tragedii antycznej – Król Edyp, reż. Laco Adamik

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele lekcji. Uczeń:

• przeanalizuje podobieństwa i różnice pomiędzy antyczną a współczesną realizacją tragedii;

• zanalizuje poszczególne elementy – wraz z ich symboliką – teatru współczesnego, takie jak kostiumy czy scenografia;

• wyjaśni, dlaczego reżyser odchodzi od rozwiązań antycznych — rezygnuje z chóru, pantomimy, pokazuje sceny brutalne.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• podająca;

• drama.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie przed zajęciami zapoznają się realizacją tragedii antycznej Król Edyp w reżyserii Laco Adamika.

Faza wprowadzająca:

1. Prowadzący wyświetla na tablicy i przybliża uczniom temat zajęć. Następnie prosi uczniów, aby zgłosili swoje propozycje pytań do wspomnianego tematu. Jedna osoba może zapisywać je na tablicy. Gdy uczniowie wyczerpią pomysły, a pozostały jakieś ważne kwestie do poruszenia, nauczyciel je dopowiada.

Faza realizacyjna:

1. Drama. Nauczyciel prosi uczniów, aby podzielili się na czteroosobowe zespoły. Informuje uczniów, że będą pracować metodą dramy i wyjaśnia jej zasady:
   a. Przedstawia temat związany z lekcją: Podobieństwa i różnice pomiędzy antyczną a współczesną realizacją tragedii. Zadaniem każdej grupy będzie przygotowanie krótkiego reportażu lub fragmentu programu informacyjnego;
   b. Przedstawia technikę dramy. Wyjaśnia, że uczniowie wcielą się w różne role. Członkowie każdego zespołu zdecydują, jaką chcą przyjąć rolę (np. dziennikarza‑komentatora w studiu telewizyjnym, dziennikarza przeprowadzającego wywiad, osoby, z którą będzie przeprowadzany wywiad) - może ich być dwóch;
   c. Nauczyciel przekazuje instrukcje dotyczące sposobu wykonania zadań - każda z osób odgrywających rolę ma określone zadania (np. komentator w studiu odpowiada za rzetelną i merytoryczną informację, dziennikarz przeprowadzający wywiad za przygotowanie interesujących pytań, osoba, z którą przeprowadzany jest wywiad, w jak największym stopniu powinna wczuć się w swoją rolę itp.);
   d. Następnie każda grupa odgrywa swoją scenkę na forum klasy.
   Nauczyciel informuje, ile czasu grupy mają na przygotowanie dramy i jak długo mogą trwać scenki. Uczniowie wraz z nauczycielem oglądają przygotowane przez grupy prezentacje. Po zakończeniu prezentacji uczniowie dzielą się wrażeniami, dyskutują, oceniają kolegów. Nauczyciel również podsumowuje występy uczniów.

2. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z materiałem multimedialnym. Następnie po zapoznaniu się z wykładem dr. hab. Piotra Rudzkiego wyjaśniają, jak jego słowa o rozumieniu teatru jako wydarzenia można odnieść do adaptacji Laco Adamika Króla Edypa.

3. Ćwiczenie umiejętności. Uczniowie pracują indywidualnie i rozwiązują ćwiczenia nr 1‑4. Po wykonaniu zadania nauczyciel wyświetla na tablicy wybrane odpowiedzi i następuje ich omówienie.

4. Uczniowie dobierają się w pary i wykonują ćwiczenia nr 5‑8. Następnie konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel na zakończenie podsumowuje lekcję fragmentem tekstu:
   Sztuka doskonale skomponowana, z poetyckimi dialogami i postaciami o niezwykłej głębi, została uznana przez Arystotelesa w jego „Poetyce” za wzór tragedii doskonałej. I do dziś jest to – obok „Antygony” – najczęściej inscenizowana sztuka z siedmiu tragedii Sofoklesa (496‑406 p.n.e.), ocalałych z obfitego dorobku greckiego tragediopisarza (ok. 90 tragedii i 30 dramatów satyrowych).„Król Edyp” jest najdoskonalszym kryminałem wszech czasów – twierdziła Dorothy Sayers, angielska pisarka i uczona, autorka historii kryminału i licznych powieści detektywistycznych. [...]
   Inscenizacja Laco Adamika, jak podkreślano we wszystkich recenzjach popremierowych, była daleka od akademizmu, miała współczesny wymiar i kształt. Opowieść o ludzkich namiętnościach, żądzy władzy i o człowieku złamanym przez los została zrealizowana w nowoczesnych, umownych, monumentalnych dekoracjach, z wykorzystaniem wszystkich możliwości studia w Łęgu – potężne bryły stwarzające iluzję pałacowych murów, z niewielką szczeliną światła w kamiennym horyzoncie, potęgowały ciężką, niepokojącą atmosferę dramatu. Krwawa tragedia, która stała się udziałem Edypa i Jokasty, jego matki‑kochanki, realistycznie opisana przez Sofoklesa, została pokazana w sposób naturalistyczny i dość dosłowny. „Obejrzeliśmy grecką tragedię – pisała recenzentka – przyrządzoną na potrzeby telewidzów, którzy na sensacyjnych filmach zamierają z obawy, że bohater zostanie zabity bądź zraniony (...) telewizyjny Edyp budzi litość i trwogę, jak tego żąda Arystoteles. Jest to jednak trwoga wywołana nie tyle nieuchronnością przeznaczenia, co obrazem bólu i fizycznych katuszy, które w naszym głuchym na głos bogów stuleciu uchodzą za największe nieszczęście ludzkiej egzystencji”.
   https://teatrtv.vod.tvp.pl/597538/krol‑edyp‑rez‑l-adamik

Praca domowa:

1. Polecenie 2. z sekcji „Prezentacja TED”: Na podstawie wykładu omów, z czego wynika i czemu służy odejście we współczesnym teatrze od zasady trzech jedności. Czy podobnie rzecz ma się w wypadku adaptacji Adamika?

Materiały pomocnicze:

• Laco Adamik, [w:] Jolanta Kowalska, Teatr twarzy, https://e‑teatr.pl/teatr‑twarzy‑10758.

• https://culture.pl/pl/tworca/laco‑adamik

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Prezentacja TED” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.