Autorka scenariusza: Sabina Świtała

Temat: Bóg…, człowiek… i świat… w Hymnie Jana Kochanowskiego

Adresat:

III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich.

Uczeń:

1. rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;

2. rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową);

3. rozróżnia gatunki epickie, liryczne, dramatyczne i synkretyczne, w tym: gatunki poznane w szkole podstawowej oraz epos, odę, tragedię antyczną, psalm, kronikę, satyrę, sielankę, balladę, dramat romantyczny, powieść poetycką, a także odmiany powieści i dramatu, wymienia ich podstawowe cechy gatunkowe;

4. rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• Kompetencje cyfrowe;

• Kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• rozpoznaje toposy deus artifex i deus faber w dziełach sztuki;

• interpretuje Hymn Jana Kochanowskiego;

• tworzy filmową interpretację Hymnu Jana Kochanowskiego;

• opisuje obraz Boga, świata i człowieka przedstawiony w utworze;

• rozpoznaje w tekście literackim środki artystycznego wyrazu i określa ich funkcję;

• porównuje HymnJana Kochanowskiego z Hymnem o zachodzie słońca na morzu Juliusza Słowackiego.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• metoda oglądowa;

• pogadanka;

• metoda ćwiczeń przedmiotowych;

• praca z tekstem;

• metoda aktywizująca – przekład intersemiotyczny.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca całego zespołu klasowego;

• praca w grupach.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki (lub telefony komórkowe/ tablety z dostępem do internetu);

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/ tablica, pisak/ kreda;

• darmowe programy/ aplikacje do tworzenia filmów;

• karty pracy.

Przebieg zajęć:

Przed zajęciami

Zajęcia powinny zostać przeprowadzone w pracowni komputerowej lub uczniowie powinni móc korzystać z telefonów komórkowych/tabletów z dostępem do internetu.

Faza wstępna

1. Nauczyciel zapisuje na tablicy hasła deus artifex i deus faber. Pyta uczniów o znaczenie zapisanych haseł, jeśli uczniowie nie wiedzą, szukają tłumaczenia w słowniku. Prowadzący wyjaśnia, że oba hasła wiążą się z toposami występującymi w sztuce, rozmawia z młodzieżą na temat możliwych realizacji toposu, pyta czy znają teksty literackie, w których występują te motywy.

2. Uczestnicy zajęć zapoznają się z multimedium bazowym i wykonują polecenie 2.

3. Podanie celu i niepełnego tematu zajęć. Uczniowie samodzielnie dopisują określenia do podanych w temacie rzeczowników.

Faza realizacyjna

1. Jeden z uczniów odczytuje hymn Jana Kochanowskiego, następnie uczniowie szukają w tekście potwierdzenia na to, że w utworze Kochanowskiego mamy realizację toposu deus artifex i deus faber (ćwiczenie 9).

2. Uczestnicy zajęć wykonują ćwiczenia 1, 2, 5, 6, 7, 10, które omawiają wspólnie z nauczycielem.

3. Uczniowie w grupach tworzą filmiki, które mają być przełożeniem utworu Kochanowskiego na inny język sztuki. W filmach uczniowie wykorzystują ilustracje, fotografie, dźwięki dostępne w ramach darmowej licencji w internecie. Mogą również opracować samodzielnie materiały, które wykorzystają w filmie. Tłem filmu powinna być recytacja hymnu.

4. Prezentacja i omówienie efektów prac w grupie.

Faza podsumowująca

1. Prowadzący rozdaje karty pracy. Po odczytaniu tekstu uczniowie uzupełniają tabelę, nauczyciel komentuje wypowiedzi.

KARTA PRACY

Tekst źródłowy:

Praca domowa:

Dokonaj interpretacji porównawczej utworu Jana Kochanowskiego Pieśń XXV oraz Hymnu o zachodzie słońca na morzu Juliusza Słowackiego.

Materiały pomocnicze:

J. Ziomek, Rozdz. VII: Jan Kochanowski, cz. 5: Pieśni, [w:]: Tegoż, Renesans, wyd. 11, Warszawa 2002, s. 274‑286.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Odwołanie się do toposu deus artifex i deus faber może mieć miejsce w części końcowej zajęć. Toposy można wówczas omówić, wykorzystując interaktywną grafikę z multimedium bazowego.