Autor: Joanna Kalinowska

Przedmiot: Historia

Temat: Droga do upadku systemu komunistycznego w Polsce

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• opisuje sytuację społeczną, ekonomiczną i gospodarczą w Polsce w drugiej połowie lat 80.;

• omawia warunki, w jakich działała opozycja w Polsce;

• wyjaśnia, dlaczego we wrześniu 1989 r. władza komunistyczna w Polsce zdecydowała się na dialog z opozycją.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Droga do upadku systemu komunistycznego w Polsce”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i multimedium w sekcji „Film edukacyjny” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

2. Chętni lub wybrani uczniowie przygotowują prezentację na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj”. Nauczyciel może rozdzielić zagadnienia między dwie osoby albo dwie grupy (do maksymalnie trzech osób każda): jedna skupia się na pierwszych trzech akapitach związanych z sytuacją ekonomiczną i polityczną, a druga – na zagadnieniach omawiających drogę do negocjacji strony rządowej ze stroną opozycyjną.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji, nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”. Omawia cele lekcji.

2. Rozmowa wprowadzająca. Nauczyciel za pomocą raportu dostępnego w panelu użytkownika weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji i na tej podstawie dobiera ich w pary. Prosi o przygotowanie pytań związanych z wyświetlonym tematem zajęć i udostępnionym przed zajęciami e‑materiałem. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z zakresem lekcji? Będą to obowiązujące uczniów kryteria sukcesu. Następuje omówienie pytań przygotowanych przez uczniów, dyskusja wstępna.

Faza realizacyjna:

1. Prezentacje uczniów. Wybrani przed lekcją uczniowie prezentują efekty swojej pracy. Następuje wspólne omówienie wystąpień ze szczególnym uwzględnieniem mocnych stron propozycji ucznia.

2. Praca z multimedium („Film edukacyjny”). Nauczyciel poleca wybranej osobie, aby przeczytała polecenie 2: „Wyjaśnij przyczyny problemów gospodarki okresu PRL. Którą z nich uważasz za najistotniejszą? Uzasadnij odpowiedź”. Uczniowie wykonują je w parach, przygotowując argumenty. Po ustalonym czasie wskazane osoby albo ochotnicy prezentują swoje propozycje, jeden z uczniów może je zapisywać na tablicy. Dyskusja.

3. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenia od 1 do 3 z sekcji „Sprawdź się” (wskazują poprawną chronologię wydarzeń, analizują fotografię). Nauczyciel sprawdza poprawność wykonanych zadań wraz z uczniami.

4. Uczniowie dobierają się w czteroosobowe grupy i wykonują ćwiczenia 5 i 6 wyświetlone przez nauczyciela na tablicy. Pracują z tekstem źródłowym, wskazują właściwe wnioski z niego wynikające, a także analizują wykres przedstawiający wysokość wynagrodzeń i cen towarów w latach 1980–1989. Wybrane grupy omawiają swoje rozwiązanie i spostrzeżenia na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli?

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia interaktywne nr 7 i 8. Przygotuj uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.

Materiały pomocnicze:

Historia Polski w liczbach, t. 2, Gospodarka, Warszawa 2006.

J. Kłaczkow, A. Zielińska, Zrozumieć przeszłość. Dzieje najnowsze po 1939 roku, Nowa Era, Warszawa 2015.

W. Roszkowski, Historia Polski 1914–1991, PWN, Warszawa 1992.

R. Kaczmarek, Historia Polski 1914–1989, PWN, Warszawa 2010.

Wskazówki metodyczne:

Film może zostać wyemitowany podczas fazy realizacyjnej; w takim wypadku uczniowie nie zapoznają się z nim przed zajęciami. Może również służyć jako wprowadzenie w lekcjach związanych z Okrągłym Stolem i wydarzeniami 1989 r. w Polsce.