Scenariusz zajęć

Autor: Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Czy naturalne zawsze znaczy dobre, a sztuczne znaczy złe?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy/rozszerzony

Podstawa programowa

Zakres podstawowy:

XXI. Chemia wokół nas. Uczeń:

4) wyjaśnia, na czym mogą polegać i od czego zależeć lecznicze i toksyczne właściwości substancji chemicznych (dawka, rozpuszczalność w wodzie, rozdrobnienie, sposób przenikania do organizmu), np. aspiryny, nikotyny, etanolu (alkoholu etylowego).

Zakres rozszerzony:

XXI. Chemia wokół nas. Uczeń:

4) wyjaśnia, na czym mogą polegać i od czego zależeć lecznicze i toksyczne właściwości substancji chemicznych (dawka, rozpuszczalność w wodzie, sposób przenikania do organizmu), np. aspiryny, nikotyny, etanolu (alkoholu etylowego).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• Kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• Kompetencje cyfrowe;

• Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wyjaśnia pojęcia: „naturalny” i „sztuczny”;

• wyjaśnia istotne różnice pomiędzy produktami naturalnymi a sztucznymi;

• wymienia przykłady związków naturalnych oraz ich sztuczne odpowiedniki;

• uzasadnia odpowiedź na pytanie, co jest zdrowe a co nie.

Strategie:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• metoda lekcji odwróconej;

• dyskusja dydaktyczna;

• dyskusja panelowa;

• gra dydaktyczna;

• technika zdań podsumowujących;

• ćwiczenia uczniowskie.

Forma pracy:

• praca w grupach;

• praca w parach.

Środki dydaktyczne:

• komputery z dostępem do Internetu lub telefony komórkowe uczniów z internetem;

• zasoby multimedialne zawarte w epodręczniku;

• rzutnik multimedialny;

• tablica interaktywna/tablica i kreda;

• metodnik lub kartki zielone, żółte i czerwone.

Materiały pomocnicze

• arkusze papieru;

• mazaki.

Przebieg zajęć

Faza wstępna

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wykorzystuje pytania zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału, np.: czy umiesz porównać to, co jest naturalne z tym, co jest sztuczne i wybrać te substancje, które są lepsze?

2. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele.

3. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół pojęć: substancje naturalne i substancje sztuczne.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel wykorzystuje metodę lekcji odwróconej – uczniowie w domu mieli za zadanie zapoznać się z tekstem dotyczącym treści substancji naturalnych i sztucznych w epodręczniku, podręczniku książkowym i innych źródłach. Prowadzący podaje również wcześniej sformułowany problem, który będzie tematem do dyskusji na następnej lekcji.

2. Prowadzący wyjaśnia zasady pracy metodą dyskusji panelowej, rozdaje uczniom arkusze papieru i mazaki.

3. Uczniowie tworzą dwie grupy (podziału może dokonać nauczyciel) – ekspertów (panel) i obserwatorów:

• uczniowie znając temat lekcji wcześniej mogli zadeklarować udział w jednej z grup;

• osoby stanowiące panel (12 uczniów) dobierają się parami;

• każda para przygotowuje informacje dotyczące właściwości, wykorzystania jednej z sześciu proponowanych grup: leki, kosmetyki, aromaty, substancje słodzące, barwniki, włókna z podziałem na naturalne i sztuczne;

• jedna osoba z pary ukazuje zalety wybranej grupy substancji, a druga udowadnia szkodliwe ich działanie.

4. Eksperci dyskutując odwołują się do znanych dziedzin: medycyna, rolnictwo, przemysł spożywczy, kosmetyczny w celu przedstawienia szerokiego zastosowania tych substancji przy jednoczesnym ukazaniu szkodliwego działania tych substancji na człowieka i jego środowisko.

5. Do dyskusji włączają się obserwatorzy prezentując własne stanowisko.

6. Prowadzący dyskusję panelową podsumowuje i ocenia dyskusję.

7. Nauczyciel odwołuje uczniów do gry edukacyjnej w medium bazowym – uczniowie sami przechodzą grę trzystopniową.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów, wykorzystując pytania z e‑materiału, np. polecenia do multimedium. Pyta:

• Jakie reakcje nazywamy charakterystycznymi, za pomocą których można wykryć pewne substancje?

• Jakie cechy glukozy decydują o tym, że stosowana jest jako środek słodzący?

• Jak zachowują się: wełna i polietylen w płomieniu palnika?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Czego się nauczyłam/łem...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa

Uczniowie wykonują ćwiczenia zawarte w zestawie ćwiczeń.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Quiz uczniowie mogą wykorzystać przygotowując się do zajęć lub podczas lekcji powtórzeniowej.

Materiały pomocnicze:

Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Jakie reakcje nazywamy charakterystycznymi, za pomocą których można wykryć pewne substancje?

• Jakie cechy glukozy decydują o tym, że stosowana jest jako środek słodzący?

• Jak zachowują się: wełna i polietylen w płomieniu palnika?