Dla nauczyciela
Autor: Dawid Tarczyński
Przedmiot: wiedza o społeczeństwie
Temat: Instytucje prawne prawa pracy w RP
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony
Podstawa programowa:
Zakres rozszerzony
XI. System prawa w Rzeczypospolitej Polskiej.
Uczeń:
15) wyjaśnia instytucje prawne prawa pracy w Rzeczypospolitej Polskiej (umowa o pracę i jej rodzaje; rozwiązanie umowy o pracę i jego rodzaje; rodzaje urlopów; prawa i obowiązki pracownicze).
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie.
Cele operacyjne:
Uczeń:
definiuje prawo pracy;
poznaje rodzaje umów o pracę;
analizuje, jak można rozwiązać umowę o pracę;
ocenia zakres praw i obowiązków pracowniczych w polskim prawie;
charakteryzuje rodzaje urlopów.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
dyskusja;
burza mózgów;
rozmowa nauczająca z wykorzystaniem multimedium.
Formy zajęć:
praca indywidualna;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg zajęć:
Faza wstępna
1. Uczniowie odpowiadają na pytania:
Co rozumieją pod pojęciem prawa pracy?
Czy zetknęli się z aktami prawnymi albo innymi uregulowaniami dotyczącymi pracowników i czy są w stanie podać ich przykłady?
Jak zdefiniowaliby umowę o pracę?
Czy znają sposoby rozwiązywania umów o pracę?
Czy potrafią wskazać praw i obowiązki pracowników?
Co rozumieją pod pojęciem urlopu?
2. Zebrane odpowiedzi są zapisywane na tablicy przez wybraną osobę.
3. Przedstawienie tematu i celów zajęć.
Faza realizacyjna
1. Wprowadzenie nauczyciela – omówienie:
czym jest prawo pracy;
rodzajów umów o pracę;
sposobów rozwiązywania umów o pracę;
praw i obowiązków pracowniczych;
rodzajów urlopów.
2. Zespół klasowy zostaje podzielony na cztery grupy; każda z nich realizuje następujące zadanie (w oparciu o metodę burzy mózgów):
grupa I – w oparciu o tekst źródłowy – przygotowuje projekt umowy o pracę na czas nieokreślony:
Tekst źródłowy:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracyArt. 29
§ 1. Umowa o pracę określa strony umowy, rodzaj umowy, datę jej zawarcia oraz warunki pracy i płacy, w szczególności:
1) rodzaj pracy;
2) miejsce wykonywania pracy;
3) wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy, ze wskazaniem składników wynagrodzenia;
4) wymiar czasu pracy;
5) termin rozpoczęcia pracy.
§ 2. Umowę o pracę zawiera się na piśmie. (…)
grupa II – w oparciu o tekst źródłowy – przygotowuje projekt wypowiedzenia umowy zawartej na czas nieokreślony o pracę przez pracodawcę:
Tekst źródłowy:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracyArt. 30
§ 1. Umowę o pracę rozwiązuje się:
(…)
2) przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem)
(…)
§ 3. Oświadczenie każdej ze stron o wypowiedzeniu lub rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinno nastąpić na piśmie.
§ 4. W oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony lub o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinna być wskazana przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy.
§ 5. W oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę lub jej rozwiązaniu bez wypowiedzenia powinno być zawarte pouczenie o przysługującym pracownikowi prawie odwołania do sądu pracy.
grupa III – w oparciu o tekst źródłowy – definiuje niektóre podstawowe prawa pracownicze:
Tekst źródłowy:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracyArt. 11
Jakakolwiek dyskryminacja w zatrudnieniu, bezpośrednia lub pośrednia, w szczególności ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony, zatrudnienie w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy - jest niedopuszczalna.
(…)
Art. 13. Pracownik ma prawo do godziwego wynagrodzenia za pracę. Warunki realizacji tego prawa określają przepisy prawa pracy oraz polityka państwa w dziedzinie płac, w szczególności poprzez ustalanie minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Art. 14. Pracownik ma prawo do wypoczynku, który zapewniają przepisy o czasie pracy, dniach wolnych od pracy oraz o urlopach wypoczynkowych.
Art. 15. Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy.
grupa IV – w oparciu o tekst źródłowy – definiuje niektóre podstawowe obowiązki pracownicze:
Tekst źródłowy:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracyArt. 100
§ 1. Pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę.
§ 2. Pracownik jest obowiązany w szczególności:
1) przestrzegać czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy;
2) przestrzegać regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku;
3) przestrzegać przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów przeciwpożarowych;
4) dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachować w tajemnicy informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę;
5) przestrzegać tajemnicy określonej w odrębnych przepisach;
6) przestrzegać w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego.
Każda grupa prezentuje wyniki swojej pracy; referuje je wyłoniona przez grupę osoba, zapisując najważniejsze informacje na tablicy.
W ramach całego zespołu klasowego jest przeprowadzana dyskusja na temat możliwości oddziaływania pracownika na pracodawcę w hipotetycznej sytuacji, gdyby dyskryminował go (pracownika) w porównaniu do innych, np. nie podnosząc wynagrodzenia (zastosowanie metody burzy mózgów i dyskusji).
3. Sporządzenie notatki z lekcji z podziałem na najważniejsze informacje dotyczące:
prawa pracy;
umowy o pracę i jej rodzajów;
sposobów rozwiązywania umów o pracę;
praw i obowiązków pracowniczych;
rodzajów urlopów.
Faza podsumowująca
1. Rozwiązanie gry interaktywnej.
2. Wykonanie ćwiczeń do gry interaktywnej (1–3).
Praca domowa:
Wykonanie ćwiczeń z modułu „Sprawdź się” (1–8).
Materiały pomocnicze:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, prawo.sejm.gov.pl [online].
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., prawo.sejm.gov.pl [online].
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny, prawo.sejm.gov.pl [online].
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Gra interaktywna może być wykorzystana do lekcji powtórzeniowej lub jako materiał do przygotowania prezentacji multimedialnej o instytucjach prawnych prawa pracy w RP.