Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Społeczeństwo i narodowości w Rzeczypospolitej XVI i XVII w.

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje grupy stanowe Rzeczypospolitej w XVI i XVII wieku.

• omawia narodowości, które zamieszkiwały tereny Rzeczypospolitej we wspomnianym okresie.

• tłumaczy konsekwencje wynikające ze zróżnicowania wewnątrz poszczególnych grup społecznych oraz z wielokulturowości Rzeczypospolitej.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Społeczeństwo i narodowości w Rzeczypospolitej XVI i XVII w.”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i multimedium w sekcji „Film + Sprawdź się” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

2. Nauczyciel poleca uczniom przygotowanie prezentacji na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj” oraz filmów. Najpierw dzieli uczniów na dwie duże grupy: zadaniem pierwszej będzie przedstawienie stanów istniejących w Rzeczypospolitej, natomiast druga skupi się na narodowościach ją zamieszkujących. W ramach każdej z dwóch grup uczniowie dzielą się na mniejsze podgrupy, które skupiać się będą na dokładniejszym przedstawieniu jednego z wybranych stanów (1. szlachta, 2. duchowieństwo, 3. mieszczaństwo, 4. chłopi) oraz grup narodowościowych (1. Tatarzy i Kozacy, 2. Żydzi, 3. Ormianie, 4. Szkoci i Niemcy, 5. Rusini i Litwini).

Faza wstępna:

1. Prowadzący lekcję określa cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Wyświetla na tablicy temat lekcji.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel, przy użyciu dostępnego w panelu użytkownika raportu, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, którzy uczestnicy zajęć zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem. Uczniowie próbują intuicyjnie zadać pytania, na które odpowiedzą w trakcie lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Prezentacje uczniów. Część właściwa lekcji zaczyna się od prezentacji efektów pracy w domu wybranych uczniów z poszczególnych podgrup. Pozostali uczniowie zadają pytania prezentującym oraz uzupełniają informacje.

2. Praca z multimedium („Mapa interaktywna”). Uczniowie w zespołach dwuosobowych zapoznają się z treścią materiału oraz poleceniem nr 2: „Podaj, które języki przeważały w państwie polsko‑litewskim” i wspólnie rozwiązują zadanie. Wybrana para przedstawia odpowiedź na forum klasy, nauczyciel weryfikuje jej poprawność. W podobny sposób uczniowie wykonują polecenie nr 3.

3. Uczniowie dzielą się na 4‑osobowe grupy, w których wykonują ćwiczenie 1 z sekcji „Film + Sprawdź się”. Następnie ochotnik lub wskazana osoba z wylosowanej grupy udziela odpowiedzi. Reszta uczniów ustosunkowuje się do niej, nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie podsumowują swoją wiedzę z wykorzystaniem mapy myśli, pracując wciąż w grupach. Każda grupa na środku kartki A4 wpisuje główne hasło „Społeczeństwo i narodowości w Rzeczypospolitej XVI i XVII w.” i rysuje gałęzie mapy. Powinny rozchodzić się promieniście i rozdzielać na kolejne gałęzie. Słowa, które zostaną umieszczone nad gałęziami, powinny być słowami kluczami, które wyrażają istotę myśli lub zagadnienia. Ważne, aby cała mapa zmieściła się na jednej stronie.

2. Po wykonaniu pracy, w zależności od liczebności klasy i czasu, nauczyciel prosi o omówienie mapy myśli przedstawicieli wybranych lub wszystkich grup.

3. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, ocenia przedstawione prezentacje.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenie 2 z sekcji „Film + Sprawdź się”.

2. Wykonaj polecenia do filmów z sekcji „Film + Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

Dzieje Polski, pod red. J. Topolskiego, Warszawa 1977.

Grzybowski S., Dzieje Polski i Litwy (1506‑1648). Wielka historia Polski. Tom 4, Kraków 2000.

Markiewicz M., Historia Polski 1492‑1795, Warszawa 2004.

Morawski W., Dzieje gospodarcze Polski, Warszawa 2010.

Mikulski K., Wijaczka J., Historia powszechna. Wiek XVI‑XVIII, Warszawa 2012.

Wójcik Z., Historia powszechna XVI‑XVII w., wyd. XII, Warszawa 2012.

Wyczański A., Historia powszechna. Wiek XVI, Warszawa 1987.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą wykorzystać mapę interaktywną oraz filmy do przygotowania się do lekcji powtórkowej.