Autor: Marta Kulikowska

Temat: Jak czytać dramaty. Tragedia grecka: Sofokles, Król Edyp. Część 2

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

• analizuje budowę tragedii Sofoklesa Król Edyp,

• analizuje warstwę językową utworu,

• wskazuje cechy, które świadczą o tym, że Król Edyp jest targedią grecką,

• inetrpretuje wymowę Króla Edypa Sofoklesa, koncentrując się na wybranych problemach poruszonych w dramacie.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczeń przedmiotowych;

• drama;

• sztuka teatralna.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego;

• praca w parach.

Środki dydaktyczne:

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• komputery z dostępem do internetu dla uczniów;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uwaga: scenariusz obejmuje dwie lekcje: Jak czytać dramaty? Tragedia grecka: Sofokles, Król Edyp. Część 1 i Część 2
   Nauczycie prosi, aby uczniowie:
   1. Zapoznali się z audiobookiem z I cz. cyklu, który zawiera streszczenie Króla Edypa, oraz z informacjami na temat tragedii greckiej teatru w starożytnej Grecji.
   2. Podzielili się na sześć grup, zgodnie z podziałem dramatu dokonanym w obu lekcjach: gr. 1 - Prologos, gr. 2 - Epejsodion I, gr. 3 - Epejsodion II, gr. 4 - Stasimon II, gr. 5 - Epejsodion IV, gr. 6 - Exodos. Poleca, by członkowie grup podzielili między sobą zadania: potrzebni będą odtwórcy ról oraz osoby, które zajmą się przygotowaniem schematycznej scenografii czy rekwizytów.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel wyświetla i odczytuje temat lekcji oraz zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału cele zajęć i prosi uczniów lub wybraną osobę o sformułowanie kryteriów sukcesu.

2. Lekcja rozpoczyna się od ustalenia cech tragedii greckiej. Nauczyciel poleca, by jedna osoba notowała na tablicy, w formie mapy skojarzeń, wymieniane przez uczniów cechy (uczniowie mogą wrócić do informacji z e‑materiału). Nauczyciel dba o to, by ustalenia były pełne, ewentualnie uzupełnia informacje.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel informuje uczestników zajęć, jak będzie przebiegała praca na lekcjach. Każda z grup, wykorzystując przygotowane wcześniej scenografię i rekwizyty, odegra swoją scenę z dramatu. Następnie wszyscy uczniowie, pracując w ramach swojej grupy, wykonają polecenia związane z konkretną sceną. (Chodzi o to, by wszyscy mogli przeanalizować wszystkie sceny, co będzie im potrzebne podczas interpretacji). Po upływie czasu wyznaczonego przez nauczyciela na opracowanie poleceń grupa, która inscenizowała dany fragment, przedstawia swoje propozycje odpowiedzi. Pozostali uczniowie mogą je uzupełniać, dyskutować, szukać wspólnie najlepszego rozwiązania. Mogą także korzystać z podpowiedzi interpretacyjnych zawartych w e‑materiale.

2. W podsumowaniu tej fazy lekcji uczniowie mogą przedyskutować przygotowane scenografie i rekwizyty oraz odtwórców tekstu dramatu, a nauczyciel ocenić pracę grup.

3. Następnie uczniowie (indywidualnie) czytają podsumowanie analizy poszczególnych scen, aby skonfrontować swoje ustalenia z zaproponowanymi w e‑materiale.

4. W ostatniej części tej fazy lekcji uczniowie indywidualnie wykonują ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się” z cz. 2 cyklu lekcji. Nauczyciel wskazuje im te zadania, które posłużą do syntezy zgromadzonych informacji oraz ułatwią interpretację dramatu.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel zadaje pytania podsumowujące, np. W ostatniej części tej fazy lekcji uczniowie indywidualnie wykonują ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się” z cz. 2 cyklu lekcji. Nauczyciel wskazuje im te zadania, które posłużą do syntezy zgromadzonych informacji oraz ułatwią interpretację dramatu.

2. Na zakończenie lekcji nauczyciel pyta o wątpliwości uczniów związane z interpretacją Króla Edypa, której mają dokonać w domu. Odpowiada na pytania, udziela wskazówek, przypomina, jak powinien zostać skonstruowany szkic interpretacyjny dzieła dramatycznego, prosi uczniów, by zastanowili się nad wyborem jednego z tematów pracy domowej:
   - Motywy kierujące postępowaniem Edypa: motyw władzy (troska o dobro państwa) i motyw wiedzy (pragnienie samopoznania).
   - Fatum i wolna wola.
   - Problem nieświadomej winy i świadomie przyjętej kary.
   Jeśli uczniowie mają wątpliwości interpretacyjne, nauczyciel pomaga im je rozwiać.

Praca domowa:

1. Wykorzystując zebrane dotychczas informacje, stwórz interpretację Króla Edypa, w którym omówisz jeden z poniższych problemów:
   - Motywy kierujące postępowaniem Edypa: motyw władzy (troska o dobro państwa) i motyw wiedzy (pragnienie samopoznania).
   - Fatum i wolna wola.
   - Problem nieświadomej winy i świadomie przyjętej kary.

Materiały pomocnicze:

• Przygotowanie ucznia do odbioru różnych tekstów kultury, pod red. Anny Janus‑Sitarz, Kraków.

• Stanisław Furmanik, O sztuce teatru, w: Problemy teorii dramatu i teatru, pod red. Janusza Deglera, Wrocław 1988.

• J. Kott, Zjadanie bogów: szkice o tragedii greckiej, Kraków 1986.

• S. Awierincew, W poszukiwaniu symboliki mitu o Edypie, [w:] tenże, *Na skrzyżowaniu tradycj*i, Warszawa 1988.

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Przeczytaj” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.