Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Miasta Rzeczypospolitej

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje kondycję polskich miast w początkach epoki nowożytnej.

• ocenia gospodarkę polskich miast.

• przedstawia organizację władz miejskich.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Przybliżenie przez nauczyciela wyświetlonych na tablicy: tematu i celów lekcji. Określenie wiążących dla uczniów kryteriów sukcesu.

2. Nauczyciel inicjuje rozmowę wprowadzającą w temat lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Metoda jigsaw. Uczniowie odliczają do sześciu. Łączą się w zespoły według przydzielonych numerów. Każda grupa opracowuje fragment materiału z sekcji „Przeczytaj”:

• Grupa 1 i 4 – Miasta i mieszczanie;

• Grupa 2 i 5 - Produkcja przemysłowa;

• Grupa 3 i 6 - Gdańsk – polskie okno na świat.

Po zakończeniu pracy uczniowie zmieniają zespoły tak, by w każdym znalazła się przynajmniej jedna osoba z poprzednich grup. Uczniowie dzielą się wiedzą zdobytą wcześniej i uczą się od siebie nawzajem. Chętne/wybrane osoby omawiają przydzielone zagadnienia. Pozostali uczniowie mogą zadawać pytania i weryfikować przedstawione informacje.

2. Praca z drugim multimedium („Film edukacyjny”). Nauczyciel czyta polecenie nr 3: „Wyjaśnij, dlaczego miasta Rzeczypospolitej przegrały walkę o prawa polityczne” i poleca uczniom, aby w parach wykonali zadanie w oparciu o wskazówki zawarte w e‑materiale. Odtwarza film, a po ustalonym czasie wybrana dwójka uczniowska przedstawia propozycję odpowiedzi. Pozostali uczniowie mogą się do niej ustosunkować.

3. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie, wciąż pracując w parach, wykonują ćwiczenia 1,2 i 3 w sekcji „Sprawdź się”. Analizują dane statystyczne oraz mapę. Następnie konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi. Na koniec nastepuje wspólne omówienie odpowiedzi na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji „Miasta Rzeczypospolitej” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli? Na koniec poleca chętnemu uczniowi podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.

2. Na zakończenie nauczyciel omawia przebieg zajęć oraz dokonuje oceny pracy grup uczniowskich.

Praca domowa:

1. Zapoznaj się z wirtualnym spacerem po Krakowie i wykonaj dołączone do multimedium polecenia.

2. Wykonaj ćwiczenia 6, 7 i 8 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

Dzieje Polski, pod red. J. Topolskiego, Warszawa 1977.

Grzybowski S., Dzieje Polski i Litwy (1506‑1648). Wielka historia Polski. Tom 4., Kraków 2000.

Markiewicz M., Historia Polski 1492‑1795, Warszawa 2004.

Morawski W., Dzieje gospodarcze Polski, Warszawa 2010.

Topolski J., Polska w czasach nowożytnych. Od środkowoeuropejskiej potęgi do utraty niepodległości (1501‑1795). Polska. Dzieje narodu, państwa i kultury, tom II, Poznań 1999.

Bogucka M., Samsonowicz H., Dzieje miast i mieszczaństwa w Polsce przedrozbiorowej, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź 1986.

Bogucka M., Jak w dawnej Polsce sól wydobywano, „Mówią Wieki” 5/1961.

Janik M., Czy gospodarka Rzeczypospolitej Obojga Narodów kończyła się na folwarku pańszczyźnianym?, „Mówią Wieki” 9/2016.

Kiryk F., Sandomierz nowożytny, „Mówią Wieki” 6/200.

Ryniewicz‑Domino W., Złote czasy Elbląga, „Mówią Wieki” 6/2008.

Tygielski W., Jan Zamoyski - patron doskonały?, „Mówią Wieki” 10/2008.

Szukała M., Największe przedsiębiorstwo dawnej Rzeczypospolitej, „Mówią Wieki” 6/2019.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z informacjami zawartymi zarówno w wirtualnym spacerze, jak i w filmach edukacyjnych, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.