Autor: Gabriela Iwińska

Temat: Jak wyglądają tlenki?

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

VII. Systematyka związków nieorganicznych. Uczeń:

1) na podstawie wzoru sumarycznego, opisu budowy lub właściwości fizykochemicznych klasyfikuje dany związek chemiczny do: tlenków, wodorków, wodorotlenków, kwasów, soli (w tym wodoro- i hydroksosoli, hydratów).

Zakres rozszerzony

VII. Systematyka związków nieorganicznych. Uczeń:

1) na podstawie wzoru sumarycznego, opisu budowy lub właściwości fizykochemicznych klasyfikuje dany związek chemiczny do: tlenków, wodorków, wodorotlenków, kwasów, soli (w tym wodoro- i hydroksosoli, hydratów).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wymienia sposoby klasyfikacji tlenków;

• proponuje równania reakcji i metody otrzymywania tlenków oraz wymienia właściwości tlenków;

• projektuje doświadczenie, w którym wykazuje charakter chemiczny tlenków.

Strategie nauczania:

• strategia asocjacyjna;

• strategia problemowa.

Metody i techniki nauczania:

• wykład;

• analiza materiału źródłowego oraz ćwiczenia uczniowskie;

• dyskusja;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel odwołuje uczniów do e‑materiału i prosi o wyszukanie informacji do następujących pytań:co tworzy rdzę na metalowych przedmiotach? Skąd biorą się kwaśne deszcze? Co wydychasz z płuc? Jak inaczej w chemii określamy wodę? Czy znacie hematyt? Czy wiecie, z czego składa się ten minerał?
   Uczniowie dyskutują.

2. Nauczyciel czyta temat lekcji: „Jak wyglądają tlenki?” oraz cele i prosi uczniów lub wybraną osobę o sformułowanie kryteriów sukcesu.

3. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Uczniowie na forum klasy wymieniają się posiadanymi informacjami na temat tlenków.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel  dzieli losowo uczniów na trzy grupy. Każdej grupie nauczyciel rozdaje arkusz papieru A3 i mazaki, przydziela zagadnienia do opracowania:

• I grupa – tlenki stałe;

• II grupa – tlenki ciekłe;

• III grupa – tlenki gazowe.

Uczniowie w trakcie pracy mogą korzystać z dostępnych źródeł informacji, w tym z e‑materiału.

2. Po wyznaczonym czasie, przedstawiciele poszczególnych grup prezentują efekty pracy na forum klasy. Po zakończeniu prezentacji jest czas na zadawanie pytań dotyczących przedstawionych treści, a następnie na komentarze/ocenę merytoryczną i techniczną.

3. Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej z e‑materiału tabelę, która przedstawia porównanie właściwości tlenków. Uczniowie analizują na forum klasy wyświetlone właściwości.

4. Nauczyciel wyświetla grafikę interaktywną, zamieszczoną w e‑materiale. Wybrane osoby omawiają poszczególne zagadnienia.

5. Nauczyciel dzieli losowo uczniów na grupy, rozdaje arkusze papieru A3, mazaki. Zadaniem uczniów jest zaprojektowanie doświadczenia, którym wykazać można charakter chemiczny danego tlenku (np. tlenku wapnia, tlenku siarki (IV) i tlenek cynku). Po wyznaczonym czasie, przedstawiciele poszczególnych grup prezentują wyniki pracy z wykorzystaniem techniki gadająca ściana. Pozostali uczniowie weryfikują poprawność merytoryczną odpowiedzi kolegów i ich propozycji.

6. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów poprzez zadawanie pytań lub nauczyciel może przygotować quiz z wykorzystaniem aplikacji Kahoot!, Quizizz lub LearningApss.org z zastosowaniem smartfonów/tabletów. Uczniowie odpowiadają na pytania: jak klasyfikujemy tlenki? Jaki jest najbardziej rozpowszechniony tlenek metalu? Jakie zastosowanie mają tlenki stałe? Niemetale tworzą tlenki w jakiej postaci?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

   • Przypomniałem/łam sobie, że...

   • Co było dla mnie łatwe...

   • Czego się nauczyłem/łam...

   • Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

1. Uczniowie wykonują zadania zawarte w zestawie ćwiczeń – nierozwiązane podczas lekcji.

2. Uczniowie opracowują FAQ (minimum trzy pytania i odpowiedzi) do tematu lekcji („Jak wyglądają tlenki?”).

Materiały pomocnicze:

• Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach): jak klasyfikujemy tlenki? Jaki jest najbardziej rozpowszechniony tlenek metalu? Jakie zastosowanie mają tlenki stałe? Niemetale tworzą tlenki w jakiej postaci?

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Multimedium może być wykorzystane przez ucznia w fazie przygotowania do lekcji lub przygotowywania się do pracy kontrolnej.