Dla nauczyciela

Autor: Maria Gniłka‑Somerlik

Przedmiot: Język polski

Temat: Analiza i interpretacja wiersza Tadeusza Nowaka „Romantyczne podróże”

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową);
3) rozróżnia gatunki epickie, liryczne, dramatyczne i synkretyczne, w tym: gatunki poznane w szkole podstawowej oraz epos, odę, tragedię antyczną, psalm, kronikę, satyrę, sielankę, balladę, dramat romantyczny, powieść poetycką, a także odmiany powieści i dramatu, wymienia ich podstawowe cechy gatunkowe;
8) wykazuje się znajomością i zrozumieniem treści utworów wskazanych w podstawie programowej jako lektury obowiązkowe;
11) rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje podstawowe motywy i toposy oraz dostrzega żywotność motywów biblijnych i antycznych w utworach literackich; określa ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki;
II. Kształcenie językowe.
4. Ortografia i interpunkcja. Uczeń:
1) stosuje zasady ortografii i interpunkcji, w tym szczególnie: pisowni wielką i małą literą, pisowni łącznej i rozłącznej partykuły nie oraz partykuły -bym, -byś, -by z różnymi częściami mowy; pisowni zakończeń -ji, -ii, -i ; zapisu przedrostków roz-, bez-, wes-, wz-, ws-; pisowni przyimków złożonych; pisowni nosówek ( a, ę ) oraz połączeń om, on, em, en ; pisowni skrótów i skrótowców;
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;
IV. Samokształcenie.
2. porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • przedstawia kontekst dla powstania wiersza Romantyczne podróże Tadeusza Nowaka;

  • wyjaśnia przyczyny zainteresowania twórców romantycznych toposem podróży;

  • analizuje i interpretuje wiersz Tadeusza Nowaka;

  • zestawia obraz poetycki zaprezentowany przez Nowaka z wizjami romantycznymi.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wprowadzająca

Nauczyciel prezentuje uczniom wybrane reprinty dzieł sztuki z okresu romantyzmu, które na różne sposoby ukazują topos podróży. Pyta uczniów o możliwe przyczyny  fascynacji romantyków tą tematyką. Jeśli nauczyciel podczas ogólnoklasowej dyskusji nawiąże do nurtu orientalizmu w romantyzmie, uczniowie już na tym etapie mogą wykonać ćwiczenie 2 w sekcji „Ilustracja interaktywna”.

W następnym kroku nauczyciel informuje uczniów, że będą zajmować się wierszem współczesnego poety Tadeusza Nowaka Romantyczne podróże, który odwołuje się do romantyzmu w specyficzny sposób. Z jednej strony obnażając bezrefleksyjne zainteresowanie romantyków orientem, z drugiej – wskazując na sferę sacrum jako istotną tematykę utworów epoki. Następnie nauczyciel prezentuje „Wprowadzenie” do lekcji, jej cele i zapisuje temat na tablicy.

Faza realizacyjna

Uczniowie zapoznają się z treścią sekcji „Przeczytaj”, w tym z pojęciem toposu podróży, by następnie rozpocząć pracę z multimedium („Audiobook”). Po wykonaniu poleceń przyporządkowanych do audiobooka, uczniowie wykonują polecenia i pierwsze ćwiczenie w sekcji „Ilustracja interaktywna”. Rozważają, w jaki sposób współczesny poeta odniósł się do romantyzmu i jego nurtów.

Faza podsumowująca

W fazie podsumowującej nauczyciel prosi uczniów, by zastanowili się, w jaki sposób we współczesnej literaturze, sztuce i filmie ukazywany jest topos podróży? Czy łączy się z toposem podróży prezentowanym przez romantyków? Po ogólnoklasowej wymianie opinii i refleksji na ten temat uczniowie formułują podsumowujący wniosek w zeszytach.

Materiały dodatkowe:

  • Roman Przybylski, Alina Witkowska, Romantyzm, Warszawa 2009.

  • Sulima Roch, Tadeusz Nowak. Zarys twórczości, Warszawa 1986.

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Audiobook” jako inspirację do przygotowania własnej prezentacji multimedialnej.

Ilustracja interaktywna