Dla nauczyciela
Autor: Justyna Szymańska
Przedmiot: Wiedza o społeczeństwie, Historia i teraźniejszość
Temat: Kultura
Grupa docelowa:
III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy, zakres rozszerzony
Podstawa programowa:
Zakres podstawowy
I. Człowiek i społeczeństwo.
Uczeń:
1) wyjaśnia, czym są potrzeby człowieka i ustala ich hierarchię, uwzględniając społecznie akceptowany system aksjologiczny;
3) charakteryzuje role społeczne człowieka w związku z jego przynależnością do różnych grup społecznych; analizuje zasady wzajemności, zaufania i pomocy;
5) wyjaśnia charakter procesu socjalizacji; podaje przykłady wpływu społecznego w różnych dziedzinach życia; analizuje przypadki oraz przedstawia zalety i wady konformizmu i nonkonformizmu;
6) odróżnia tolerancję od akceptacji; wyjaśnia, jak tworzą się podziały w społeczeństwie na „swoich” i „obcych”; rozpoznaje przyczyny, przejawy i skutki nietolerancji i stygmatyzacji oraz przedstawia możliwe sposoby przeciwstawiania się tym zjawiskom;
8) charakteryzuje współczesne społeczeństwo i analizuje jego cechy (otwarte, postindustrialne, konsumpcyjne, masowe i informacyjne);
9) rozpoznaje problemy życiowe młodzieży w społeczeństwie polskim i formułuje sądy w tych kwestiach.
Zakres rozszerzony
I. Człowiek w społeczeństwie.
Uczeń:
1) charakteryzuje klasyczne koncepcje osobowości;
3) wyjaśnia, czym jest postawa, oraz przedstawia uwarunkowania procesu kształtowania i zmiany postaw;
4) charakteryzuje na przykładach różne rodzaje norm społecznych (w tym ich genezę), wyjaśnia mechanizm kontroli społecznej oraz skutki łamania tych norm;
5) wyjaśnia zjawisko alienacji oraz analizuje jego przyczyny i skutki;
6) analizuje poznawcze przyczyny stosowania stereotypów i związane z tym niebezpieczeństwa;
8) przedstawia różnorodne formy komunikowania się; wykazuje znaczenie komunikacji niewerbalnej w porozumiewaniu się;
10) wyjaśnia mechanizm konfliktów międzygrupowych, w tym ich eskalacji;
II. Różnorodność kulturowa.
Uczeń:
3) porównuje modele socjalizacji charakterystyczne dla własnej grupy wiekowej i pokolenia rodziców; wyjaśnia zjawisko socjalizacji odwróconej;
5) analizuje cechy indywidualizmu i kolektywizmu w aspekcie psychospołecznym i instytucjonalnym; wykazuje zróżnicowanie psychokulturowe świata w tych aspektach;
6) analizuje na przykładach zjawisk kulturowych cechy kultury masowej;
8) wyjaśnia znaczenie obrzędów przejścia i wykazuje ich obecność w polskiej kulturze współczesnej;
9) wykazuje obecność tradycyjnej obrzędowości dorocznej w polskiej kulturze współczesnej;
10) przedstawia subkultury; charakteryzuje wizję rzeczywistości jednej z nich i analizuje słabe i mocne strony tej wizji;
III. Struktura społeczna i problemy społeczne.
Uczeń:
1) podaje przykłady i wyjaśnia uwarunkowania pionowej i poziomej ruchliwości społecznej.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje obywatelskie;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele operacyjne:
Uczeń:
charakteryzuje różne typy kultury.
analizujesz funkcjonowanie wybranych pierwszych polskich subkultur.
ocenia swoją wiedzę, wykonując zestaw ćwiczeń.
Strategie nauczania:
strategia asocjacyjna;
strategia problemowa.
Metody i techniki nauczania:
dyskusja;
rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;
gra dydaktyczna.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
rzutnik multimedialny.
Przebieg lekcji
Faza wstępna
1. Wprowadzenie uczniów w temat lekcji: „Kultura” i omówienie celów zajęć.
2. Uczniowie w parach opracowują mapy myśli związane z przedstawionym tematem. Wybrana para prezentuje swoje propozycje i zapisuje je na tablicy. Pozostali uczniowie odnoszą się do tych sugestii, uzupełniając je swoimi pomysłami.
Faza realizacyjna
1. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią sekcji „Przeczytaj” i zapisują na kartkach minimum pięć pytań do tekstu. Wybrana osoba zbiera pytania do urny. Uczniowie dzielą się na 5‑osobowe grupy, losują pytania z puli i przygotowują odpowiedzi. Zespół, który jest gotowy, zgłasza się i przedstawia rezultaty swojej pracy. Pozostali uczniowie wraz z nauczycielem weryfikują poprawność.
2. Praca w grupach z audiobookiem. Po zapoznaniu się z materiałem zespoły opracowują odpowiedzi do ćwiczeń dołączonych do materiału. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do nich. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia je, udzielając także uczniom informacji zwrotnej.
3. Praca w parach – przygotowanie argumentów do dyskusji dotyczącej zagadnień poruszonych w materiale w sekcji „Audiobook”. Uczniowie dyskutują, a następnie wybrane osoby przedstawiają wnioski.
4. Uczniowie dobierają się w pary i wykonują ćwiczenia nr 5–8 z sekcji „Sprawdź się”. Następnie konsultują swoje rozwiązania z inną parą i ustalają jedną wersję odpowiedzi.
Faza podsumowująca
1. Praca w grupach – wirtualny spacer. Po zapoznaniu się z materiałem zespoły wykonują ćwiczenie 1 dołączone do spaceru. Następnie przedstawiciele grup prezentują wyniki pracy na forum.
2. Omówienie i ocena pracy grup oraz udzielenie informacji zwrotnej.
Praca domowa:
Napisz krótką notatkę, uwzględniając w niej najistotniejsze informacje dotyczące zagadnień poruszanych na zajęciach.
Przygotuj kilka pytań dotyczących poruszanych na zajęciach zagadnień, których możesz się spodziewać na kartkówce
Materiały pomocnicze:
Encyklopedia socjologii, Warszawa 1998.
B. Szacka, Wprowadzenie do socjologii, Warszawa 2003.
Osobowość a społeczne zachowanie się ludzi, red. Janusz Reykowski, Warszawa 1980.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Uczniowie mogą wykorzystać medium z sekcji „Audiobook” do przygotowania scenek dramowych.