Dla nauczyciela
Autor: Anna Grabarczyk
Przedmiot: Język polski
Temat: Filozofia współczesna – najważniejsze kierunki myśli europejskiej XX wieku
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
Cele operacyjne. Uczeń:
pozna najważniejsze nurty filozoficzne XX i XXI wieku i ich wpływ na rozwój literatury oraz jej badań;
przeanalizuje wpływy egzystencjalizmu w utworach Alberta Camusa;
porówna różne nurty filozoficzne XX‑wiecznej Europy.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja;
mapa myśli.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Uczniowie przed zajęciami zapoznają się z treścią sekcji „Przeczytaj”.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel, po zalogowaniu na platformie, wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika temat lekcji. Nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”, omawia zaprezentowane cele. Uczniowie ustalają kryteria sukcesu.
Dyskusja wprowadzająca. Nauczyciel inicjuje rozmowę kierowaną na podstawie pytań, które zadaje uczniom:
- Co mamy na myśli, mówiąc: filozofia współczesna?
- Jakie są najważniejsze nurty filozoficzne?
- Co wiesz na temat fenomenologii?
- Jak brzmi teoria dzieła literackiego według Romana Ingardena?
Uczniowie udzielają odpowiedzi na postawione pytania i podsumowują rozmowę.
Faza realizacyjna:
Mapa myśli. Nauczyciel prosi uczniów o połączenie się w pary (lub kilkuosobowe grupy), a następnie na tablicy zapisuje hasło: Filozofia współczesna. Uczniowie wykonują mapę myśli, zapisując na kartkach swoje pomysły w wyznaczonym czasie. Wybrana para (lub przedstawiciel grupy) zapisuje na tablicy swoje propozycje wokół postawionego problemu, po czym są one uzupełniane przez pozostałe pary, których pomysły nie zostały jeszcze zapisane.
Praca z multimedium. Nauczyciel przechodzi do sekcji multimedium. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z prezentacją multimedialną. Uczniowie wypisują kluczowe pojęcia, jakie pojawiają się w myśli egzystencjalistów (Sartre’a i Heideggera) oraz u personalistów (Mounier). Uzasadniają, czy znajdują w tych systemach jakieś podobne elementy.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel wyświetla na tablicy mapę z sekcji „Ilustracja interaktywna”. Uczniowie w zespołach kilkuosobowych wspólnie rozwiązują polecenie 1 i ćwiczenia (1 oraz 2). Omawiają odpowiedzi na forum klasy.
Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.
Praca domowa:
Filozofia egzystencjalistów znalazła odzwierciedlenie w twórczości wielu XX‑wiecznych pisarzy, m.in. Alberta Camus. Jak myślisz, dlaczego właśnie egzystencjalizm był tak często eksplorowany przez autorów XX wieku?
Na podstawie prezentacji oraz wiedzy historycznej odpowiedz na następujące pytanie: w jaki sposób filozofia materializmu dialektycznego (marksizm‑leninizm) wpłynęła na układ sił politycznych w XX‑wiecznej Europie? Jakie miało to skutki społeczne i kulturalne?
Materiały pomocnicze:
Władysław Tatarkiewicz, Historia filozofii, 2005.
Anna Strzyżewska, O metodzie fenomenologii Husserla, „Humanistyka i Przyrodoznawstwo” 2014, nr 20.
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Prezentacja multimedialna”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.