Dla nauczyciela

Autor: Piotr Obolewicz

Przedmiot: Język polski

Temat: Dialog skamandrytów z romantykami

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;
6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;
8) wykazuje się znajomością i zrozumieniem treści utworów wskazanych w podstawie programowej jako lektury obowiązkowe;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;
11) rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje podstawowe motywy i toposy oraz dostrzega żywotność motywów biblijnych i antycznych w utworach literackich; określa ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
IV. Samokształcenie.
2. porządkuje informacje w problemowe całości poprzez ich wartościowanie; syntetyzuje poznawane treści wokół problemu, tematu, zagadnienia oraz wykorzystuje je w swoich wypowiedziach;
6. wybiera z tekstu odpowiednie cytaty i stosuje je w wypowiedzi;
8. posługuje się słownikami ogólnymi języka polskiego oraz słownikami specjalistycznymi (np. etymologicznymi, frazeologicznymi, skrótów, gwarowymi), także w wersji on‑line;
10. gromadzi i przetwarza informacje, sporządza bazę danych;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • przedstawia założenia programowe grupy Skamander;

  • wskazuje podobieństwa i różnice między poetyką romantyczną i poetyką Skamandra;

  • określa stosunek poetów Skamandra do tradycji romantycznej w kontekście sytuacji społeczno‑politycznej Polski w dwudziestoleciu międzywojennym;

  • interpretuje wybrane wiersze skamandrytów.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał Dialog skamandrytów z romantykami. Poleca uczestnikom zajęć zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj”. Prosi o wykonanie polecenia nr 1: Przypomnij tematy podejmowane w twórczości romantyków. Jakie mity stworzyła poezja tej epoki? Nazwij je i podaj przykłady utworów, z których pochodzą. Dzięki temu uczniowie przypominają sobie wiadomości dotyczące założeń romantyzmu.

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

  2. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji:
    – Jakie mity stworzyła poezja epoki? romantyzmu?
    – Z którymi poglądami romantyków podjęli dialog twórcy młodopolscy?

Faza realizacyjna:

  1. Nauczyciel wyświetla na tablicy sekcję „Przeczytaj” z e‑materiału. Poleca wybranym uczniom, by odpowiadali na kolejne pytania umieszczone na pionowej osi czasu. Możliwe są swobodne odpowiedzi uczniów. Może wywiązać się dyskusja, np. wywołana odpowiedzią na pytanie, dlaczego skamandrytów nie można nazwać wieszczami narodowymi. Nauczyciel moderuje dyskusję.

  2. Praca z multimedium. Uczniowie zapoznają się z materiałem w sekcji „Schemat”. Nauczyciel czyta polecenie: 1: Przeanalizuj schemat interaktywny. Na jego podstawie wskaż podobieństwa i różnice między tradycją romantyczną a poetyką grupy literackiej Skamander. Zapisz swoje spostrzeżenia i prosi uczniów, aby wykonali je w parach. Następnie wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, udziela też uczniom informacji zwrotnej. Następnie uczniowie, indywidualnie, wykonują polecenie 2 z sekcji „Schemat interaktywny”. Notują odpowiedzi w zeszytach. Nauczyciel prosi wybrane osoby o odczytanie swoich odpowiedzi.

  3. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują indywidualnie następujące ćwiczenia w sekcji „Sprawdź się”: 1‑5, a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką.

Faza podsumowująca:

  1. W podsumowaniu lekcji nauczyciel zadaje następujące pytania:
    Czym różnili się skamandryci od romantyków w pojmowaniu: 1) roli poezji i poetów; 2) patriotyzmu; 3) języka poetyckiego; 4) racjonalizmu?

Praca domowa:

  1. Przeczytaj cały cykl Z wierszy o państwie Juliana Tuwima i rozważ problem: Jakie są konsekwencje wykorzystywania języka dzieł romantycznych do celów propagandowych w wolnym państwie? Odpowiedź zamknij w 300 słowach.

Materiały pomocnicze:

  • Janusz Stradecki, W kręgu Skamandra, Warszawa 1977.

  • O specyfice twórczości jednego z najradośniejszych polskich poetów, Ninateka oraz cykl audycji „Finezje literackie” poświęcony twórczości Juliana Tuwima, Ninateka.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą wykorzystać schemat interaktywny jako inspirację do przygotowania własnej notatki z lekcji.

Sprawdź się