Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Dla nauczyciela

Autor: Anna Grabarczyk

Przedmiot: Język polski

Temat: Współczesność – powtórzenie wiadomości cz. 3

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową);
3) rozróżnia gatunki epickie, liryczne, dramatyczne i synkretyczne, w tym: gatunki poznane w szkole podstawowej oraz epos, odę, tragedię antyczną, psalm, kronikę, satyrę, sielankę, balladę, dramat romantyczny, powieść poetycką, a także odmiany powieści i dramatu, wymienia ich podstawowe cechy gatunkowe;
5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;
7) rozumie pojęcie groteski, rozpoznaje ją w tekstach oraz określa jej artystyczny i wartościujący charakter;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
II. Kształcenie językowe.
2. Zróżnicowanie języka. Uczeń:
7) rozpoznaje słownictwo o charakterze wartościującym; odróżnia słownictwo neutralne od słownictwa o zabarwieniu emocjonalnym, oficjalne od potocznego.
III. Tworzenie wypowiedzi.
1. Elementy retoryki. Uczeń:
10) rozumie zjawisko nowomowy; określa jego cechy i funkcje w tekście.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
9) stosuje retoryczne zasady kompozycyjne w tworzeniu własnego tekstu; wygłasza mowę z uwzględnieniem środków pozajęzykowych;
10) w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów;
11) stosuje zasady poprawności językowej i stylistycznej w tworzeniu własnego tekstu; potrafi weryfikować własne decyzje poprawnościowe;
IV. Samokształcenie.
9. wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

  • kompetencje cyfrowe.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • wymieni najważniejsze postacie polskiej literatury współczesnej i poda przykłady ich dzieł;

  • scharakteryzuje prozę i poezję powojenną;

  • wyjaśni, w jaki sposób doświadczenie totalitaryzmu kształtowało współczesną poetykę;

  • przeanalizuje sposób diagnozowania rzeczywistości, typowy dla polskiego dramatu współczesnego.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • z użyciem e‑podręcznika;

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • mapa myśli;

  • oś czasu.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • e‑podręcznik;

  • tablica interaktywna lub rzutnik;

  • komputery z dostępem do internetu dla uczniów.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy i prosi o zapoznanie się z biografiami pisarzy.
    - Gr. 1 - Tadeusz Borowski,
    - Gr. 2 - Gustaw Herling‑Grudziński,
    - Gr. 3 - Krzysztof Kamil Baczyński,
    - Gr. 4 - Czesław Miłosz,
    - Gr. 5 - Tadeusz Różewicz,
    - Gr. 6 - Miron Białoszewski,
    - Gr. 7 - Zbigniew Herbert,
    - Gr. 8 - Wisława Szymborska,
    - Gr. 9 - Stanisław Barańczak,
    - Gr. 10 - Sławomir Mrożek,
    - Gr. 11 - Hanna Krall.
    Młodzież korzysta w tym celu z wybranych przez siebie źródeł.
    Grupy przygotowują na dużych arkuszach papieru osie czasu prezentujące najważniejsze daty oraz dzieła danej osoby.

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej albo przy użyciu rzutnika temat lekcji. Następnie wprowadza w niego uczniów, nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”. Wspólne omówienie celów lekcji.

  2. Nauczyciel prosi uczniów o powieszenie w widocznym miejscu w klasie wszystkich prac przygotowanych w domu. Chętne osoby omawiają informacje z osi czasu.

Faza realizacyjna:

  1. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z sekcją „Przeczytaj”. Po zapoznaniu się z informacjami tworzą w parach mapy myśli związane z tematem.

  2. Uczniowie zapoznają się z galerią interaktywną zawierającą wiersze polskich poetów współczesnych i ich omówienia. Wskazują poetów, którzy doświadczyli wojny i wyjaśniają, jak to zdarzenie wpłynęło na ich życie i twórczość.
    Następnie wybierają wiersz, który odwołuje się do nowomowy. Wyjaśniają, w jaki sposób i w jakim celu zastosowano ten rodzaj języka.

  3. Uczestnicy zajęć uzupełniają mapę myśli o cechy twórczości Hanny Krall.

Faza podsumowująca:

  1. Uczniowie wskazują „poetę codzienności” i wyjaśniają, na czym polega poezja tego autora. Wykonują również ćwiczenia z sekcji „Mapa myśli”.

  2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

Praca domowa:

  1. Zapoznaj się z mapami myśli. Wybierz dwóch autorów spośród podanych i rozwiń analizę cech ich twórczości. Dodaj przykłady oraz cytaty, aby zilustrować poszczególne cechy.

Materiały pomocnicze:

  • P. Czapliński, P. Śliwiński, Literatura polska 1976–1998, Kraków 1999.

  • Literatura współczesna w edukacji polonistycznej, t.1: Analizy i reinterpretacje, red. Elżbieta Mazur, Rzeszów 2017.

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Galeria zdjęć interaktywnych”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.

Mapa myśli