Autor: Joanna Kalinowska

Temat: Wojna domowa w Hiszpanii. Zapowiedź światowego konfliktu

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• omawia sytuację społeczną, gospodarczą i polityczną Hiszpanii po I wojnie światowej;

• przedstawia przyczyny wybuchu wojny domowej w Hiszpanii;

• opisuje przebieg walk oraz udział innych państw w tym konflikcie;

• wyjaśnia, jakie znaczenie dla Europy miała wojna domowa w Hiszpanii.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Wojna domowa w Hiszpanii. Zapowiedź światowego konfliktu”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i multimedium w sekcji „Audiobook” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

2. Nauczyciel poleca wybranym uczniom (albo ochotnikom), aby przygotowali prezentację w oparciu o informacje zawarte w sekcji „Przeczytaj”, dotyczące sytuacji w Hiszpanii przed wybuchem wojny domowej.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy zawartość sekcji „Wprowadzenie”, przedstawia temat oraz cele zajęć.

2. Raport z przygotowań. Zalogowany na platformie nauczyciel przy użyciu raportu kontroluje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, którzy z nich zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem. Nauczyciel poleca uczniom przygotować w parach pytania związane z tematem lekcji. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z zakresem zajęć? Będą to obowiązujące uczniów kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel przypomina o prezentacjach przygotowanych przez uczniów przed lekcją. Prosi wybraną osobę (lub ochotnika) o zaprezentowanie swojej pracy przed resztą klasy. Po prezentacji uczniowie krótko o niej dyskutują, dodają informacje, które ich zdaniem warto uwzględnić. Prowadzący może korygować odpowiedzi i je uzupełniać.

2. Nauczyciel krótko omawia początek walk, a następnie poleca wybranemu uczniowi, aby przeczytał polecenie 2: „Opisz przebieg wojny domowej w latach 1936–1939”. Prosi uczniów, aby podzielili się na czteroosobowe grupy i opracowali w nich odpowiedzi. Odtwarza film z sekcji „Film + Sprawdź się”. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedź. W podobny sposób uczniowie wykonują polecenie 3: opisują skutki wojny domowej.

3. Prowadzący, nawiązując do audiobooka, z którym uczniowie mieli się zapoznać przed zajęciami, zadaje uczniom pytanie: Dlaczego Ksawery Pruszyński uważał, że wojna domowa w Hiszpanii była początkiem przyszłego konfliktu europejskiego. Czy zgadzacie się z tą opinią? Uczniowie przedstawiają swoje argumenty wraz z uzasadnieniem.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie podsumowują swoją wiedzę z wykorzystaniem mapy myśli, pracując w dotychczasowych grupach. Każda grupa na środku kartki A4 wpisuje główne hasło „Wojna domowa w Hiszpanii” i rysuje gałęzie mapy. Powinny rozchodzić się promieniście i rozdzielać na kolejne gałęzie. Słowa, które zostaną umieszczone nad gałęziami, powinny być słowami kluczami wyrażającymi istotę myśli lub zagadnienia. Ważne, aby cała mapa zmieściła się na jednej stronie. Po wykonaniu pracy, w zależności od liczebności klasy i czasu, nauczyciel prosi o omówienie mapy myśli przedstawicieli wybranych lub wszystkich grup.

2. Nauczyciel omawia pracę uczniów podczas zajęć. Może ocenić pracę grup uczniowskich.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia nr 2, 3 i 4 z sekcji „Film + Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

E. Czapiewski, J. Tyszkiewicz, Historia powszechna. Wiek XX, Warszawa 2010.

A. Beevor, Walka o Hiszpanię 1936–1939. Pierwsze starcie totalitaryzmów, tłum. H. Szczerkowska, Warszawa 2009.

P. Moa, Mity wojny domowej. Hiszpania 1936–1939, tłum. A. Fijałkowska, K. Kacprzak, Warszawa 2007.

T. Miłkowski, P. Machcewicz, Historia Hiszpanii, Wrocław 1998.

K. Pruszyński, W czerwonej Hiszpanii, Warszawa 1985.

Wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Audiobook” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.

Spis ilustracji nieopisanych:

• Ćwiczenie 3 – ilustracja 1: Hiszpania, samolot Legionu Condor; CC BY‑SA 3.0, Bundesarchiv, Bild, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 3 – ilustracja 2: Ruiny miasta Guernica, 1937 r.; CC BY‑SA 3.0, Bundesarchiv, Bild, Wikimedia Commons.