Autor: Anna Juwan

Temat: Czynniki środowiskowe wpływające na kiełkowanie nasion

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Opiszesz czynniki środowiskowe niezbędne do kiełkowania nasion.

• Wyjaśnisz, na czym polega proces kiełkowania nasion.

• Scharakteryzujesz rolę czynników środowiskowych w inicjowaniu kiełkowania nasion.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• odwrócona klasa;

• z użyciem komputera;

• rozmowa kierowana;

• burza mózgów;

• ćwiczenia interaktywne;

• eksperyment;

• gra dydaktyczna.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”.

2. Tydzień przed lekcją uczniowie dzielą się na dwie grupy i wykonują doświadczenie zgodnie z instrukcją (zob. materiały pomocnicze).

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

2. Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel czyta tekst oraz polecenie z ćwiczenia nr 9 („Na podstawie powyższego tekstu i własnej wiedzy wyjaśnij, dlaczego większość gatunków, których kiełkowanie stymulowane jest przez karrikiny, pochodzi z wymienionych rejonów świata”) i prosi uczniów, aby zaproponowali odpowiedź. W przypadku braku prawidłowych odpowiedzi nauczyciel zadaje pytania naprowadzające.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie prezentują efekty doświadczenia przeprowadzonego w domu.
   Nauczyciel zadaje pytania:
   – Czy na podstawie doświadczeń, które przeprowadziliście, można wywnioskować, jakie czynniki mogą wpływać na kiełkowanie? Jakie to są czynniki? Jakie inne czynniki mogą wpływać na kiełkowanie?
   Wybrana osoba wszystkie odpowiedzi zapisuje na tablicy.

2. Praca z multimedium („Wirtualne laboratorium (WL‑I)”). Uczniowie, korzystając z wiedzy na temat kiełkowania nasion, planują i przeprowadzają doświadczenie, które pozwoli im zbadać, które czynniki środowiskowe wpływają na kiełkowanie nasion. Formułują hipotezę, wyniki i wnioski dotyczące doświadczenia przeprowadzonego w wirtualnym laboratorium i notują je w formularzu. Następnie uczniowie wykonują w parach polecenie nr 1: „Zastanów się, w jaki sposób można przyspieszyć kiełkowanie nasion. Podaj przykłady działań, które mogłyby zwiększyć wydajność kiełkowania”. Dzielą się swoimi odpowiedziami na forum klasy.

3. Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Uczniowie dobierają się w pary i wykonują ćwiczenia nr 6, 7 i 8 (dotyczące wpływu światła czerwonego i dalekiej czerwieni na dynamikę kiełkowania nasion grochu zwyczajnego) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i formułują wspólne uzasadnienia. Nauczyciel w razie potrzeby naprowadza ich na prawidłowy tok rozumowania. Chętni prezentują odpowiedzi na forum klasy. Nauczyciel udziela informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie na podstawie przeczytanego tekstu oraz informacji zawartych w medium w sekcji „Wirtualne laboratorium (WL‑I)” układają pytania do quizu dla innych par. Nauczyciel wraz z uczniami określa zasady rywalizacji i punktowania dobrych odpowiedzi (np. gra na czas lub na liczbę poprawnych odpowiedzi). Przeprowadzenie gry w klasie. Nauczyciel lub wybrany uczeń dba o prawidłowy przebieg quizu zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami. Nauczyciel ogłasza zwycięską parę.

2. Nauczyciel zadaje pytania w celu sprawdzenia stopnia opanowania wiedzy przez uczniów:
   – Jakie są warunki środowiskowe niezbędne do kiełkowania nasion?
   – Które czynniki mogą kontrolować kiełkowanie nasion?
   – Jak wiedza na temat wpływu różnych czynników może zostać wykorzystana w rolnictwie, sadownictwie, ogrodnictwie?

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia od 1 do 5 z sekcji „Sprawdź się”.

2. Wyszukaj w dostępnych źródłach informacje na temat mikroorganizmów, które wykorzystywane są do poprawy kiełkowania roślin.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium zamieszczonym w sekcji „Wirtualne laboratorium (WL‑I)”, aby przygotować się do późniejszej pracy na zajęciach.