Autor: Paulina Król

Temat: Skąd przyszli „Irokezi Europy”? O pochodzeniu sarmatyzmu

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

• pozna genezę mitu sarmackiego i jego wpływ na kształtowanie się sarmatyzmu w Rzeczypospolitej;

• określi wpływ kultury sarmackiej na ideologię polityczną Rzeczypospolitej Obojga Narodów;

• dokona analizy fragmentu rozpraw naukowych odnoszących się do genezy sarmatyzmu oraz jego wpływu na kulturę polską;

• wskaże najważniejsze elementy sarmackiego mitu oraz określi ich funkcję.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• nauczanie wyprzedzające.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• mapa myśli;

• burza mózgów;

• studium przypadku;

• praca z tekstem.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel udostępnia uczniom e‑materiał „Skąd przyszli „Irokezi Europy”? O pochodzeniu sarmatyzmu”. Prosi uczniów o zapoznanie się z treścią w sekcji „Przeczytaj”.

2. Nauczyciel prosi uzupełnienie mapy myśli zgodnie z poleceniem 1 w sekcji „Ilustracja interaktywna”.

3. Wybrani uczniowie mają za zadanie przygotować najważniejsze informacje o Irokezach.

Faza wprowadzającaca:

1. Nauczyciel zapoznaje uczniów z tematem lekcji i wspólnie z uczniami ustala cele zajęć i kryteria sukcesu.

2. Nauczyciel nawiązuje do rozmowy o sarmatyzmie. Przechodzi do sekcji „Przeczytaj” i zapowiada rozwinięcie tematu. Tym samym sprawdza przygotowanie uczniów do lekcji.

3. Krótka rozmowa: Kim byli „Irokezi Europy”?. Nauczyciel prosi wybranych przed lekcją uczniów o przedstawienie przygotowanych informacji.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel informuje uczniów, że będą pracować metodą studium przypadku na temat mitu sarmatycznego. Uczniowie pracują w grupach i analizują charakterystyczne elementy i czynniki wpływające na kształtowanie się sarmatyzmu w Rzeczypospolitej. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie, następuje przedstawienie zebranego materiału. Uczniowie rozważają pozytywne i negatywne skutki zaproponowanych rozwiązań i wybierają najlepsze propozycje. Nauczyciel uzupełnia i komentuje pracę uczniów.

2. Nauczyciel wyświetla ćwiczenie 1 z sekcji „Sprawdź się”. Wybrane osoby prezentują odpowiedzi, a nauczyciel ocenia.

3. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla sekcję „Ilustracja interaktywna”. Uczniowie wspólnie przypominają sobie najważniejsze wiadomości. Informuje, że pierwsza część będzie przeprowadzona metodą burzy mózgów. Uczniowie dyskutują, jaki był wpływ kultury sarmackiej na ideologię polityczną Rzeczypospolitej Obojga Narodów. W drugiej części pracy, uczniowie w parach wykonują polecenie 2 i omawiają na forum. Nauczyciel komentuje odpowiedzi uczniów.

4. Uczniowie przechodzą do sekcji „Sprawdź się”, dzielą się na trzy grupy i wybierają lidera. Grupy zapoznają się z ćwiczeniami: grupa 1 - ćwiczenie 2; grupa 2 - ćwiczenie 3; grupa 3 - ćwiczenie 4. Nauczyciel wyznacza czas zadania, a następnie prosi przewodniczących grup o udzielenie odpowiedzi. Reszta ustosunkowuje się do niej, proponując swoje pomysły. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje i udziela informacji zwrotnej.

5. Nauczyciel wyświetla ćwiczenie 6 i odczytuje jego treść. Uczniowie indywidualnie uzupełniają zadanie. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie, zgłoszeni na ochotnika uczniowie odczytują swoje propozycje. Reszta grupy wspomaga rówieśników. Nauczyciel komentuje odpowiedzi do ćwiczenia.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele w sekcji „Wprowadzenie”. Następnie prosi uczniów o rozwinięcie przygotowanej przed lekcją mapy myśli w kontekście wyświetlonych treści.

2. Uczniowie podsumowują zajęcia wskazując najważniejsze elementy sarmackiego mitu oraz określając ich funkcję. Nauczyciel dokonuje oceny.

Praca domowa:

1. Zastanów się, na ile mit sarmacki jest zauważalny we współczesnej kulturze i mentalności Polaków. Wskaż kilka przykładów jego obecności.

Materiały pomocnicze:

• Borowski Andrzej (red.), Słownik sarmatyzmu. Idee, pojęcia, symbole, Kraków 2001.

• Tadeusz Mańkowski, Genealogia sarmatyzmu, Warszawa 1946.

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Ilustracja interaktywna”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.