Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Imię i nazwisko autora: Ewa Malinowska
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Proces dekolonizacji w Afryce
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa II
Podstawa programowa:
VII. Podział polityczny i zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno‑gospodarczego świata: mapa podziału politycznego, system kolonialny i jego rozpad, procesy integracyjne i dezintegracyjne na świecie, konflikty zbrojne i terroryzm, podstawowe wskaźniki rozwoju.
Uczeń:
wskazuje na mapie obszary kolonialne krajów europejskich w połowie XX w. i podaje przyczyny rozpadu systemu kolonialnego.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,
kompetencje obywatelskie.
Cele operacyjne
Uczeń:
wyjaśnia termin dekolonizacji,
wymienia mocarstwa kolonialne,
uzasadnia przyczyny dekolonizacji w Afryce,
poznaje chronologię dekolonizacji Afryki.
Strategie nauczania: asocjacyjna, badawcza (problemowa)
Metody i techniki nauczania: blended learning, IBSE, flipped classroom (odwrócona klasa)
Formy zajęć: praca w grupach
Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny, tablety, atlas, mapa ścienna, zeszyt przedmiotowy
Materiały pomocnicze
Deklaracja w sprawie przyznania niepodległości krajom i narodom kolonialnym z dnia 14 grudnia 1960 roku (rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ 1514 (XV)), 14 grudnia 1960 r. Dostępne w internecie: grocjusz.edu.pl (dostęp 1.03.2021).
Historia Afryki od początku XIX wieku, M. Tymowski (red.), Ossolineum, Wrocław 1996.
PRZEBIEG LEKCJI
Przed lekcją uczniowie powinni przeczytać tekst e‑materiału i Deklaracji w sprawie przyznania niepodległości krajom i narodom kolonialnym; powinni także zapoznać się z tematami poruszanymi podczas debaty i przygotować się do nich.
Faza wprowadzająca
Czynności organizacyjne.
Sprawdzenie ewentualnego zadania domowego.
Przedstawienie celów lekcji.
Wprowadzenie do tematu lekcji poprzez omówienie/przypomnienie pojęć: kolonializm, dekolonizacja, neokolonializm, niepodległość, suwerenność państw.
Faza realizacyjna
Omówienie zasad wykonania zadania; zadaniem uczniów jest zinterpretowanie tekstów i przeprowadzenie debaty (wg uproszczonych zasad debaty oksfordzkiej).
Nauczyciel omawia poszczególne etapy dekolonizacji Afryki – w trakcie pogadanki nauczyciel posługuje się wyświetlaną na ekranie osią czasu z e‑materiałów; równolegle uczniowie wyszukują w atlasie lub wskazują na mapie ściennej Afryki kraje odzyskujące niepodległość.
Nauczyciel omawia najważniejsze elementy dotyczące sytuacji politycznej i gospodarczej państw afrykańskich po odzyskaniu niepodległości i współcześnie.
Prośba do uczniów o przedstawienie najważniejszych założeń Deklaracji w sprawie przyznania niepodległości krajom i narodom kolonialnym.
Przedstawienie przez nauczyciela zasad organizacji debaty. W debacie uczestniczy od 8 do 10 uczniów, którzy podzieleni są na dwie grupy. Siadają przy stołach ustawionych po obu stronach sali lekcyjnej, pozostali uczniowie zajmują miejsca w ławkach.
Debatą kieruje nauczyciel, udzielając głosu na przemian poszczególnym stronom (zaczyna strona broniąca tezy) i podsumowując wystąpienia.
Każda runda wypowiedzi zwolenników i przeciwników dyskutowanej tezy trwa 3–4 minuty.
Pozostali uczniowie głosują po każdej rundzie, przesiadając się na odpowiednią stronę sali lekcyjnej.
PROPONOWANE TEMATY DEBATY:
Czy kolonizacja była korzystna dla krajów Afryki?
Czy obecna sytuacja gospodarczo‑polityczna państw afrykańskich jest wyłącznie skutkiem kolonizacji?
Czy Europa ma wobec Afryki dług do spłacenia?
Czy w obecnym świecie dążenie państw do niepodległości jest uzasadnione?
Podsumowanie wyników debaty przez nauczyciela.
Prośba nauczyciela o wykonanie kilku wskazanych ćwiczeń z e‑materiału i przedstawienie rezultatów.
Faza podsumowująca
Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań.
Ocena aktywności i przypomnienie celów zajęć.
Pożegnanie i zaproszenie na kolejną lekcję.
Praca domowa
Praca pisemna na temat problemów związanych z dekolonizacją (nauczyciel może wybrać jeden z proponowanych tematów debaty).
Wykonanie pozostałych ćwiczeń zawartych w e‑materiale i zapoznanie się z pozostałymi informacjami w domu.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:
Grafika interaktywna może zostać wykorzystana podczas innych lekcji dotyczących podziału politycznego świata i regionalnego zróżnicowania rozwoju gospodarki świata (zakres podstawowy: VII. 1, 2, 3).