Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Dla nauczyciela

Autor: Katarzyna Lewandowska

Przedmiot: Język polski

Temat: Czym jest poezja, która nie ocala Narodów ani ludzi? – koncepcja poezji moralnej według Czesława Miłosza

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową);
4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;
6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
16) rozpoznaje obecne w utworach literackich wartości uniwersalne i narodowe; określa ich rolę i związek z problematyką utworu oraz znaczenie dla budowania własnego systemu wartości.
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
11) stosuje zasady poprawności językowej i stylistycznej w tworzeniu własnego tekstu; potrafi weryfikować własne decyzje poprawnościowe;
12) wykorzystuje wiedzę o języku w pracy redakcyjnej nad tekstem własnym, dokonuje korekty tekstu własnego, stosuje kryteria poprawności językowej.
IV. Samokształcenie.
9. wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • scharakteryzuje podmiot liryczny i bohatera lirycznego w wierszu Czesława Miłosza Przedmowa;

  • wyjaśni, na czym polega programowy charakter utworu;

  • opisze Miłoszowską koncepcję poezji moralnej;

  • zredaguje wstęp analizy i interpretacji wiersza Przedmowa.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja;

  • collage.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Nauczyciel prosi uczniów o przygotowanie prezentacji związanej ze słowami zapisanymi we wprowadzeniu do lekcji: Poezja polskiego noblisty jest poezją wiary – w Boga, w dobro, piękno i prawdę, a przede wszystkim – w samą poezję. Wiara ta była niezwykle potrzebna w powojennej rzeczywistości – ocalała „Narody i ludzi” (technika collage).

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel udostępnia uczniom e‑materiał i wprowadza ich w temat lekcji. Nawiązując do prezentacji, zaznacza, że koncepcja poezji moralnej Czesława Miłosza obejmuje bezwzględne dążenie do prawdy i piękna.

  2. Nauczyciel wraz z uczniami ustala cele zajęć i kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

  1. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią sekcji „Przeczytaj”. Następnie przechodzą do sekcji „Film edukacyjny”. Zapoznają się z wykładem prof. Andrzeja Franaszka i omawiają możliwe interpretacje gestu pożegnania w wierszu Przesłanie Czesława Miłosza.

  2. Uczniowie, nawiązując do prezentacji wykonanej w domu oraz wykładu prof. Franaszka, przedstawiają, w jaki sposób na pytanie Czym jest poezja, która nie ocala / Narodów ani ludzi? zawarte w wierszu Przesłanie próbuje odpowiedzieć Miłosz w swoich późniejszych utworach. Jaki dialog z Miłoszem podejmują w tej kwestii inni poeci?
    Praca może przybrać formę dyskusji.

  3. Uczniowie przechodzą do sekcji „Sprawdź się” i wykonują indywidualnie ćwiczenia 1.–4. Wybrana osoba podaje odpowiedzi, a nauczyciel ocenia.

  4. Ćwiczenia 5.–7. uczniowie wykonują w parach. Wybrane osoby prezentują odpowiedzi, inni uczniowie uzupełniają.

Faza podsumowująca:

  1. Uczniowie w ramach podsumowania zajęć wykonują ćwiczenie: Napisz wstęp analizy i interpretacji wiersza Czesława Miłosza Przedmowa. Postaw tezę interpretacyjną, czyli propozycję odczytania utworu, wyjaśniając sensy niedosłowne w dziele.

  2. Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

  1. Przeczytaj wiersz Czesława Miłosza Na moje 88 urodziny. Napisz, czy moralna postawa poety wobec odbiorców jego twórczości różni się od tej ukazanej w Przedmowie? Swoją odpowiedź uzasadnij. Twoja wypowiedź powinna liczyć przynajmniej 8 zdań.

Materiały pomocnicze:

  • https://culture.pl/pl/artykul/czeslaw‑milosz‑sylwetka‑tworcza‑poezja

  • https://culture.pl/pl/wideo/andriej‑chadanowicz‑czyta‑czeslawa‑milosza‑audio

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Film edukacyjny” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.

Sprawdź się