Zastanów się, do kogo zwraca się podmiot liryczny i co łączy go z adresatem.

Sprawdź, czy w twojej odpowiedzi zostały uwzględnione następujące kwestie:

– Przedmowa reprezentuje typ liryki bezpośredniej, podmiot liryczny można utożsamić z autorem, co ma kluczowe znaczenie dla dalszej interpretacji tekstu,

– podmiot liryczny jest poetą, który przeżył wojnę, moralistą, człowiekiem, który wierzy w wartości uniwersalne, kulturę i poezję,

– bohaterem lirycznym jest nieżyjący poeta, prawdopodobnie reprezentant pokolenia Kolumbów, choć możliwa jest szersza interpretacja.

Program literacki zapowiada nowe zjawiska, rozlicza się z przeszłości, formułuje nowe cele i zadania.

Sprawdź, czy w twojej odpowiedzi zostały uwzględnione następujące kwestie:

– podmiot liryczny wskazuje, jakimi wartościami się kieruje, tworząc swoją poezję,

– wyraża sprzeciw wobec pokolenia Kolumbów, krytykując ich koncepcję poezji i sposób pisania oraz przeciwstawia się im.

Przykładowe cytaty do wykorzystania:

– Żegnanie epoki brałeś za początek nowej, | Natchnienie nienawiści za piękno liryczne.

– Czym jest poezja, która nie ocala | Narodów ani ludzi?.

Zastanów się, czemu służy apostrofa i gdzie pojawia się w wierszu; zwróć uwagę na formę cytatu z drugiego wiersza tabeli; przemyśl, która część utworu w największym stopniu skłania do koncentracji – który czasownik na to wskazuje i w jakim trybie jest użyty.

Poezja osadzona w tradycji romantycznej charakteryzuje się rysem martyrologicznym; poezja awangardy wileńskiej zaś cechowała się katastrofizmem i radykalizmem społecznym.

Sprawdź, czy w twojej odpowiedzi zostały uwzględnione następujące kwestie:

–Miłosz zrywa z tradycją romantyczną, odrzucając martyrologię i gloryfikowanie w poezji cierpienia,

–w swojej powojennej twórczości poeta odrzuca poetykę katastroficzną; groza, którą zapowiadali poeci drugiej awangardy, nadeszła i minęła, trzeba przyjąć jej konsekwencję i bronić uniwersalnych, odwiecznych wartości.

Co ma ocalać poezja? Jaka jest jej najważniejsza funkcja według podmiotu lirycznego?

Fragment przykładowej realizacji: Miłosz postuluje, by funkcją poezji było ocalanie “Narodów i ludzi”. Nieprzypadkowo pojawiają się oba rzeczowniki - literatura w XX wieku jest już głównie literaturą narodową, pisaną w danym języku, wpływającą na ograniczony krąg odbiorców - Naród. Poezja ma moc ocalania Narodu. Drugim rzeczownikiem są „ludzie”. Poezja ocala człowieczeństwo.

Wzorcową analizę i interpretację tekstu poetyckiego można znaleźć na stronie cke.gov.pl w informatorze maturalnym z języka polskiego.

Pamiętaj, by w swojej wypowiedzi określić problematykę wiersza i zaproponować odczytanie niedosłownego sensu dzieła.

Przykładowy fragment wstępu:

Czesław Miłosz w wierszu Przedmowa dotyka problemu poezji i funkcji, jakie ma ona spełniać we współczesnym mu świecie. Podmiot liryczny, w którym widzimy poetę ocalałego z wojny, zwraca się do poety, który w owej wojnie stracił życie. Wiersz reprezentuje zatem typ liryki bezpośredniej. Słynne słowa „Czym jest poezja, która nie ocala/ Narodów ani ludzi?” świadczą o swoistym rozumieniu poezji przez podmiot liryczny. Proponuje on zerwanie z tradycją martyrologiczną i wskazuje na cel poezji, jakim jest ocalenie, służenie ludziom.