Dla nauczyciela
Autor: Sabina Świtała
Przedmiot: Język polski
Temat: Pisarz ze słońcem w herbie – o Kornelu Makuszyńskim
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele operacyjne. Uczeń:
omawia postać Kornela Makuszyńskiego i wymienia tytuły utworów pisarza;
charakteryzuje styl pisarza;
redaguje artykuł, w którym przedstawia postać Kornela Makuszyńskiego i cechy jego twórczości;
buduje wypowiedź stylizowaną na tekst Makuszyńskiego.
Strategie nauczania:
konstruktywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
rozmowa kierowana.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu;
duże arkusze papieru.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z twórczością Kornela Makuszyńskiego (najważniejsze fakty biograficzne oraz znajomość tytułów utworów pisarza).
Chętni uczniowie zapoznają się z audycjami Polskiego Radia o Kornelu Makuszyńskim. Możemy zaproponować uczniom konkretną audycję, np. https://www.polskieradio24.pl/39/156/Artykul/1347297,Kornel‑Makuszynski‑tworzyl‑swiat‑w-ktorym‑chcialo‑sie‑mieszkac
Uczniowie mogą również wybrać samodzielnie spośród propozycji https://www.polskieradio.pl/Kornel‑Makuszynski/Tag107024
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel prosi uczniów o podsumowanie pracy wykonanej przed lekcją. Chętne osoby omawiają postać Kornela Makuszyńskiego, podają również tytuły jego utworów.
Podanie celu i tematu zajęć.
Faza realizacyjna:
Praca z multimedium. Uczniowie odsłuchują audiobook, następnie wypisują cechy pisarza oraz określenia dotyczące jego twórczości.
pisarz:
- pogodny,
- stroniący do konfliktów,
- felietonista współpracujący z wieloma czasopismami,
- autor poczytnych powieści dla dzieci i młodzieży,
- członek Polskiej Akademii Literatury,
- po wojnie krytykowany za promowanie burżuazyjnego stylu życia, zapomniany, pisał już tylko felietony.
twórczość:
- humor,
- dowcip,
- cięty język,
- błyskotliwość,
- odwołania do mitów, polskich legend, tradycji,
- rozpoznawalność,
- oryginalność stylu.Uczniowie, którzy odsłuchali audycje Polskiego Radia o Kornelu Makuszyńskim uzupełniają informacje, skupiając się na charakterystyce stylu pisarza. W formie mapy myśli wypisują cechy, uzupełniając schemat stosownym cytatami: - indywidualny gawędziarski styl nasycony cytatami i odwołaniami do klasyków;
- dar swobodnego łączenia wesołości ze wzniosłością;
- kontaminacja humoru, wzruszenia i grozy;
- komizm słowny i sytuacyjny;
- stosowanie kontrastu w ukazaniu stereotypowych cech bohaterów;
- stosowanie przysłów, sentencji, powiedzeń;
- stosowanie spieszczeń i zdrobnień;
- stosowanie archaizmów.Nauczyciel dzieli klasę na grupy, które pracują z fragmentem „Panny z mokrą głową”. Analizują styl, wskazują środki stylistyczne, które pisarz wykorzystuje, charakteryzując bohaterkę. Wykonują ćwiczenia 3, 4.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z karykaturą z ćwiczenia 6 z sekcji „Sprawdź się” i wykonanie zadania. Następnie zadaje uczniom pytanie podsumowujące:
- Jaki portret pisarza wyłania się z dzisiejszej lekcji?
Praca domowa:
Napisz artykuł do gazetki szkolnej, w którym przedstawisz postać Kornela Makuszyńskiego i cechy jego twórczości.
Wyobraź sobie, że wydawnictwo zajmujące się literaturą dla dzieci poprosiło cię o napisanie krótkiego tekstu im dedykowanego (150–200 słów). Stwórz swoją opowieść, wykorzystując najbardziej charakterystyczne cechy stylu Kornela Makuszyńskiego.
Materiały pomocnicze:
Dorota Piasecka, Proza Kornela Makuszyńskiego dla młodego odbiorcy. Zarys problematyki, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1984.
Mariusz Urbanek, Makuszyński. O jednym takim, któremu ukradziono słońce, Wołowiec, 2017.
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Audiobook”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.
Nauczyciel może wykorzystać multimedium w fazie wprowadzającej.