Autor: Sabina Świtała

Temat: Pisarz ze słońcem w herbie – o Kornelu Makuszyńskim

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

• omawia postać Kornela Makuszyńskiego i wymienia tytuły utworów pisarza;

• charakteryzuje styl pisarza;

• redaguje artykuł, w którym przedstawia postać Kornela Makuszyńskiego i cechy jego twórczości;

• buduje wypowiedź stylizowaną na tekst Makuszyńskiego.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• rozmowa kierowana.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu;

• duże arkusze papieru.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z twórczością Kornela Makuszyńskiego (najważniejsze fakty biograficzne oraz znajomość tytułów utworów pisarza).

2. Chętni uczniowie zapoznają się z audycjami Polskiego Radia o Kornelu Makuszyńskim. Możemy zaproponować uczniom konkretną audycję, np. https://www.polskieradio24.pl/39/156/Artykul/1347297,Kornel‑Makuszynski‑tworzyl‑swiat‑w-ktorym‑chcialo‑sie‑mieszkac
   Uczniowie mogą również wybrać samodzielnie spośród propozycji https://www.polskieradio.pl/Kornel‑Makuszynski/Tag107024

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel prosi uczniów o podsumowanie pracy wykonanej przed lekcją. Chętne osoby omawiają postać Kornela Makuszyńskiego, podają również tytuły jego utworów.

2. Podanie celu i tematu zajęć.

Faza realizacyjna:

1. Praca z multimedium. Uczniowie odsłuchują audiobook, następnie wypisują cechy pisarza oraz określenia dotyczące jego twórczości.
   pisarz:
   - pogodny,
   - stroniący do konfliktów,
   - felietonista współpracujący z wieloma czasopismami,
   - autor poczytnych powieści dla dzieci i młodzieży,
   - członek Polskiej Akademii Literatury,
   - po wojnie krytykowany za promowanie burżuazyjnego stylu życia, zapomniany, pisał już tylko felietony.
   twórczość:
   - humor,
   - dowcip,
   - cięty język,
   - błyskotliwość,
   - odwołania do mitów, polskich legend, tradycji,
   - rozpoznawalność,
   - oryginalność stylu.

2. Uczniowie, którzy odsłuchali audycje Polskiego Radia o Kornelu Makuszyńskim uzupełniają informacje, skupiając się na charakterystyce stylu pisarza. W formie mapy myśli wypisują cechy, uzupełniając schemat stosownym cytatami: - indywidualny gawędziarski styl nasycony cytatami i odwołaniami do klasyków;
   - dar swobodnego łączenia wesołości ze wzniosłością;
   - kontaminacja humoru, wzruszenia i grozy;
   - komizm słowny i sytuacyjny;
   - stosowanie kontrastu w ukazaniu stereotypowych cech bohaterów;
   - stosowanie przysłów, sentencji, powiedzeń;
   - stosowanie spieszczeń i zdrobnień;
   - stosowanie archaizmów.

3. Nauczyciel dzieli klasę na grupy, które pracują z fragmentem „Panny z mokrą głową”. Analizują styl, wskazują środki stylistyczne, które pisarz wykorzystuje, charakteryzując bohaterkę. Wykonują ćwiczenia 3, 4.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z karykaturą z ćwiczenia 6 z sekcji „Sprawdź się” i wykonanie zadania. Następnie zadaje uczniom pytanie podsumowujące:
   - Jaki portret pisarza wyłania się z dzisiejszej lekcji?

Praca domowa:

1. Napisz artykuł do gazetki szkolnej, w którym przedstawisz postać Kornela Makuszyńskiego i cechy jego twórczości.

2. Wyobraź sobie, że wydawnictwo zajmujące się literaturą dla dzieci poprosiło cię o napisanie krótkiego tekstu im dedykowanego (150–200 słów). Stwórz swoją opowieść, wykorzystując najbardziej charakterystyczne cechy stylu Kornela Makuszyńskiego.

Materiały pomocnicze:

• Dorota Piasecka, Proza Kornela Makuszyńskiego dla młodego odbiorcy. Zarys problematyki, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1984.

• Mariusz Urbanek, Makuszyński. O jednym takim, któremu ukradziono słońce, Wołowiec, 2017.

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Audiobook”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.

• Nauczyciel może wykorzystać multimedium w fazie wprowadzającej.