Autor: Ewa Orlewicz

Temat: Co to jest pragmatyzm?

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Poznasz nurt pragmatyzmu w amerykańskiej filozofii i jego głównych przedstawicieli.

• Sprawdzisz pod kątem pragmatyzmu wybrane twierdzenia i pojęcia filozoficzne, określając konsekwencje postępowania zgodnie z ich myślą.

• Przeanalizujesz stosunek pragmatyzmu do metafizyki.

Cele operacyjne. Uczeń:

• identyfikuje różne problemy, stanowiska i nurty filozoficzne na przykładach pytań i twierdzeń filozofów;

• rozumie ważniejsze pojęcia, zagadnienia i stanowiska głównych dyscyplin filozoficznych;

• podejmuje rzetelną dyskusję filozoficzną oraz formułuje w niej jasne i uzasadnione stanowisko.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treściami w sekcji „Przeczytaj”.

2. Nauczyciel prosi uczniów, aby przygotowali na zajęcia przykład zdania orzekającego coś o świecie, a następnie spróbowali przeprowadzić dowód metodą pragmatyczną, żeby dowieść jego prawdziwości.

Faza wprowadzająca:

1. Prowadzący zajęcia loguje się na platformie. Na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika wyświetla temat lekcji, następnie omawia cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

2. Uczniowie dzielą się z innymi wynikami swoich eksperymentów: przedstawiają dowody na poparcie swoich tez. Nauczyciel informuje ich, że postępowali zgodnie z metodą pragmatyczną, i w skrócie przedstawia cechy charakterystyczne dla tego podejścia w filozofii.

Faza realizacyjna:

1. Lego logos. Praca z treścią e‑materiału metodą lego logos. Uczniowie zapoznają się z treścią sekcji „Audiobook”. Następnie, w zależności od liczebności klasy, w 2‑4-osobowych grupach układają konstrukcje z klocków lego, odzwierciedlające budowę i znaczenie przeczytanego tekstu. Następnie każda grupa prezentuje swoją konstrukcję, przedstawiając jednocześnie sposób odczytania tekstu. Nauczyciel, na podstawie uczniowskich propozycji, inicjuje krótką dyskusję.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Ilustracja interaktywna”, a następnie odczytuje polecenie: Na czym polegała metoda wyjaśniania prawdziwości idei Jamesa? Uczniowie pracują w parach, analizując treść zadania, dyskutując i zapisując wnioski. Wybrane grupy omawiają swoje rozwiązanie i spostrzeżenia na forum klasy.

3. Uczniowie w parach opracowują quiz sprawdzający wiedzę z całej lekcji. Po określonym czasie wymieniają się przygotowanymi pytaniami z inną parą uczniów. Następnie wspólnie komentują swoje odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

1. Zalogowany na platformie nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Wybrany uczeń odczytuje cele lekcji, a następnie wszyscy wspólnie omawiają: co udało się osiągnąć, do czego warto wrócić, czego nie udało się zrealizować i dlaczego.

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Pomyśl o takich ideach jak, byt, materia, dusza. Następnie przeprowadź proces weryfikacji tych idei. Sformułuj pojęcie, opisz plan działania, jaki z niego wynika. Spróbuj przeprowadzić sformułowany przez siebie plan działania wynikający z tych idei? Jakie to wzbudza w tobie doznania? Opisz, czego doświadczasz podczas działania, oceń, na ile plan działania został wprowadzony w życie.

Materiały pomocnicze:

• Szubka T., Filozofia analityczna a pragmatyzm, w: „Studia Philosophica Wratislaviensia”, vol. VI, 2011, s. 7‑36.

• Tatarkiewicz W., Historia filozofii, Warszawa 2005.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie mogą wykorzystać medium w sekcji „Ilustracja interaktywna” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.