Autor: Gabriela Iwińska

Temat: Co to jest liczba oktanowa i jak można zwiększyć LO benzyny?

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

XIII. Węglowodory. Uczeń:

9) wyjaśnia pojęcie liczby oktanowej (LO) i podaje sposoby zwiększania LO benzyny; tłumaczy, na czym polega kraking oraz reforming i uzasadnia konieczność prowadzenia tych procesów w przemyśle.

Zakres rozszserzony

XIII. Węglowodory. Uczeń:

14) wyjaśnia pojęcie liczby oktanowej (LO) i podaje sposoby zwiększania LO benzyny; tłumaczy, na czym polega kraking oraz reforming i uzasadnia konieczność prowadzenia tych procesów w przemyśle.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne

Uczeń:

• omawia, jak można otrzymać benzynę syntetyczną i jak się ją produkuje;

• odróżnia benzynę bezołowiową 95 od 98;

• proponuje, jakie związki chemiczne można użyć do zwiększenia LO benzyny.

Strategie nauczania:

• strategia asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczenia przedmiotowe;

• z użyciem komputera;

• analiza materiału źródłowego oraz ćwiczenia uczniowskie;

• dyskusja;

• burza mózgów;

• grafika interaktywna.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie tematem lekcji. Nauczyciel zadaje pytanie: czy uważacie, że wszystkie paliwa są takie same i każde jest odpowiednie do danego auta? Trwa dyskusja.

2. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele.

3. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół składu benzyny.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel zadaje pytanie: „Czym jest synteza Fischera‑Tropscha”? Uczniowie na początku starają się sami odpowiedzieć. Jeśli nie wiedzą, szukają odpowiedzi w różnych źródłach, w tym w e‑materiale.

2. Uczniowie, na podstawie części „Przeczytaj” e‑materiału, a także na podstawie dostępu do internetu i tradycyjnych podręczników czy czasopism, starają się znaleźć informacje na temat syntezy benzyny. Uczniowie wykonują notatki, a potem nauczyciel wskazuje jedną osobę, która rozpoczyna omawiać historię syntezy paliwa. Po kolei zgłaszają się osoby, które chcą uzupełnić informacje dotyczące danego punktu, poruszonego przez poprzedniego ucznia. Jeśli nie ma chętnych, to znów następną osobę wskazuje nauczyciel aż do zamknięcia całej opowieści. Jeśli istnieje taka możliwość, to również prowadzący uzupełnia ważne bądź ciekawe informacje.

3. Na forum klasy nauczyciel wraz z uczniami wyjaśnia, co to jest liczba oktanowa w oparciu o zachowanie danego paliwa. Rozmowa może przejść na drogę znanych uczniom firm produkujących benzynę, jaka też znajduje się na stacjach, a także wspólnie mogą analizować na podstawie różnych źródeł ich konkretny skład i zachowanie.

4. Uczniowie samodzielnie analizują grafikę interaktywną, a następnie rozwiązują załączone do multimedium ćwiczenia. Wyniki sprawdzają z kolegą/koleżanką w grupie. Nauczyciel sprawdza rozwiązania każdej ławki i ewentualnie rozjaśnia niezrozumiałe kwestie bądź poprawia.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie określają, jakie nowe pojęcia wystąpiły na lekcji.

2. Kieszeń i szuflada. Nauczyciel rozdaje uczniom sklerotki. Prowadzący zajęcia rysuje na tablicy kieszeń, a obok niej zapisuje: „Co zabieram ze sobą?”. Tutaj uczeń ma wpisać to, co wyniósł z zajęć, co do niego szczególnie przemówiło, co się spodobało lub co mu się przyda w przyszłości. Poniżej nauczyciel rysuje szufladę i białą plamę. Obok szuflady zapisuje: „Co mi się nie przyda?”, a obok białej plamy: „Czego zabrakło?”. Poniższe rysunki uczeń wypełnia sklerotkami z zapisanymi krótkimi zdaniami, równoważnikami zdań lub kluczowymi słowami. Jest to okazja także do analizy przebiegu zajęć i szybkiej powtórki.

Praca domowa:

1. Uczniowie wykonują pozostałe zadania z e‑materiału – zestaw ćwiczeń.

Materiały pomocnicze:

• luźne kartki;

• flamastry, pisaki;

• czasopisma motoryzacyjne z uwzględnieniem artykułów o paliwach;

• tradycyjne podręczniki.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Multimedium może być wykorzystane przez ucznia w fazie przygotowania do lekcji lub przygotowywania się do pracy kontrolnej.